Αρχική σελίδα

Σάββατο 11 Ιανουαρίου 2020

Εισαγωγή στην κινηματογραφική μουσική


ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΜΟΥΣΙΚΗ


Πριν ξεκινήσουμε το ταξίδι πολύ πιο σημαντικό είναι να σταθούμε λίγο στον όρο κινηματογραφική μουσική και τι ακριβώς σημαίνει. Τι είναι λοιπόν η κινηματογραφική μουσική και τι υποχρεώσεις έχει ο ακροατής της; Μια εύκολη απάντηση στο τι ακριβώς εννοούμε όταν λέμε κινηματογραφική μουσική γνωστή και ως soundtrack είναι στο να πούμε πως κινηματογραφική μουσική είναι η μουσική που ακούμε στην ταινία. Αυτή όμως είναι η μισή αλήθεια. Πραγματικά έτσι είναι. Όλοι αγαπήσαμε τα soundtrack επειδή τα ακούσαμε πρώτα στην ταινία. Η ταινία είναι ο πρώτος δέκτης. Μετά πάμε και αγοράζουμε το σιντί. Η μουσική που υπάρχει μέσα στην ταινία μας οδηγεί είτε στο δισκοπωλείο είτε στο ιντερνέτ όπου  παραγγέλνουμε το σιντί ή το δίσκο. Όμως οι όποιες ομοιότητες σταματάνε εδώ. Σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις η μουσική στο βινύλιο ή στο σιντί είναι διαφορετική απ’ αυτήν που ακούσαμε στην ταινία. Γιατί γίνεται όμως αυτό;  Γιατί στην ταινία ο συνθέτης έχει πολύ στενά όρια για να μεγαλουργήσει. Αν μια σκηνή περιπέτειας διαρκεί σαράντα δευτερόλεπτα, τότε η μουσική που θα υποστηρίζει την δράση θα πρέπει να είναι κι αυτή ίσης διάρκειας. Αν στην επόμενη σκηνή έχουμε ένα ρομαντικό γεγονός ή κάτι τελείως διαφορετικό, τότε η μουσική θα πρέπει να αλλάξει και να προσαρμοστεί με τις εικόνες. Δεν γίνεται σε μια σκηνή δράσης να έχουμε ρομαντικό θέμα από πίσω. Ένα πιανάκι που θα παίζει μια όμορφη μελωδία. Βεβαίως μπορεί να υπάρχει κόντρα υποστήριξη όπως έκανε ο Χορνερ στην Τροία όταν οι Αχαιοί ορμάνε μέσα στο κάστρο. Ο Χόρνερ δεν έγραψε ένα γρήγορο θέμα για να τονίσει το “ντου” των Αχαιών, αλλά έναν θρήνο για τα όσα πρόκειται να επακολουθήσουν. Μια τέτοια μουσική αντιμετώπιση είναι και θεμιτή και αποτελεσματική και πολλές φορές σοφή. Αλλά άλλο πράγμα είναι αυτό. Εγώ αναφέρομαι στις συχνές εναλλαγές ύφους και μελωδίων στην μουσική που πηγαίνουν πακέτο με την εικόνα. Ο μουσικός λοιπόν θα πρέπει να εναρμονιστεί με τις εικόνες. Είναι λοιπόν δύσκολο κάτω απ’ αυτές τις συνθήκες να βγει ένα σωστό μουσικό αποτέλεσμα με συνοχή, σαφήνεια με αρχή μέση και τέλος. Τέτοιες περιπτώσεις  συνήθως  συμβαίνουν όταν οι σκηνοθέτες δουλεύουν με μεγάλες σεκάνς οι οποίες έχουν από μονές τους αρχή μέση και τέλος κι έτσι διευκολύνουν τον μουσικό να γράψει κι αυτός ένα θέμα που θα εναρμονιστεί με την σεκάνς. Μόνο ο καλός χολιγουντιανός κινηματογράφος δουλεύει έτσι και ειδικά δυο σκηνοθέτες. Ο Ντεπάλμα και ο Σπίλμπεργκ. Βέβαια και άλλοι όπως ο Κόπολα ο Κάμερον, ο Μαν,  ο Νόλαν, ο Μακ Τίρναν, ο Λούκας έχουν έναν παρόμοιο τρόπο δουλειάς. Θυμηθείτε την αποκάλυψη τώρα με τα ελικόπτερα ή τον Δράκουλα…Λέμε η σεκάνς με την επίθεση στο χωριό. Η σεκάνς όπου ο καρχαρίας επιτίθεται για πρώτη φορά στο καράβι, το φινάλε από τον Μοικανό, η σεκάνς με τις νύφες του Δράκουλα ή με την άμαξα που τρέχει για να προλάβει το ηλιοβασίλεμα, ή η απόδραση με τα ποδήλατα…Όλες αυτές οι σεκάνς προσφέρουν στον μουσικό μπόλικο χρόνο για να αναπτύξει τις ιδέες του και να δημιουργήσει ένα θέμα με σαφήνεια και συνοχή με μέγιστο καλλιτεχνικό αποτέλεσμα. Όμως υπάρχουν και περιπτώσεις όπου έχουμε σύντομες σκηνές διαφορετικού ύφους που η καλή κινηματογραφική μουσική θα πρέπει να τις υποστηρίξει. Σε αυτό το πρώτο στάδιο η μουσική λειτουργεί περισσότερο σαν κρέας. Μισό κιλό εκεί, μισό κιλό εδώ. Τι σχέση λοιπόν έχει αυτό με τέχνη; Σε τέτοιες περιπτώσεις δεν υπάρχει τέχνη, αλλά τεχνική. Είναι τόσο στενά τα πλαίσια που δεν μπορούμε να πούμε πως πρόκειται για μια καλλιτεχνική δημιουργία.   Εκεί λοιπόν μπαίνει η εφευρετικότητα η κουλτούρα το ταλέντο και η ευρηματικότητα του ανθρώπινου μυαλού. Αφού καταφέρει ο συνθέτης να υποστηρίξει τις εικόνες με περισσή μαεστρία και άψογη τεχνική κατάρτιση, έρχεται η στιγμή που στο δίσκο ή στο ψηφιακό άλμπουμ ή στο σιντί θα επεξεργαστεί εκ νέου τα θέματά του και τις ιδέες που του δημιουργήσαν οι εικόνες του σκηνοθέτη αφαιρώντας  όλες τις γωνίες και το τσαπατσούλισμα που αναγκαστικά έπρεπε να κάνει γιατί πάνω απ’ όλα υπηρετεί μια ταινία, και θα φτιάξει ένα στρογγυλοποιημένο αποτέλεσμα που θα σέβεται τον ακροατή που θα επενδύσει σε χρόνο και σε χρήμα ώστε να απολαύσει την μουσική του. Αυτό είναι το δεύτερο και πιο σημαντικό στάδιο της κινηματογραφικής μουσικής και αυτή είναι η μονή  υποχρέωση του κινηματογραφικού συνθέτη. Ο καλός επαγγελματίας σέβεται και τον σκηνοθέτη και τον ακροατή. Πάμε τώρα στις υποχρεώσεις του ακροατή. Του σαουντρακά όπως λέγεται.
1
)      Ένας σαουντρακάς πριν ακούσει να σάουντρακ φροντίζει να υπάρχει μια τελετουργία γύρω από την ακρόαση. Η εφαρμογή των τελετουργικών γίνεται για να μπορέσει ο ακροατής να μπει όσο γίνεται περισσότερο στον κόσμο του δημιουργού. Στην Ιαπωνία υπάρχουν ολόκληρα τελετουργικά για να πιείς ένα ποτήρι τσάι ή να βάλεις το σπαθί στην θήκη. Μια πράξη δευτερολέπτων την έχουν μετατρέψει σε διαδικασία μιας ώρας. Αυτό συνέβαινε γιατί οι ανατολίτες που ζούσαν στα βουνά είχαν άπλετο χρόνο μπροστά τους και για να περνάει η ώρα χωρις να βαριούνται εφηύραν τα πιο περίφημα και ευφάνταστα  τελετουργικά. Εμείς δεν θα κάνουμε μια ώρα για να ακούσουμε ένα σιντί αλλά έστω και μόνο η διαδικασία που θα ακολουθήσουμε διώχνει την αρνητική ενέργεια, μας αποβάλλει τις αρνητικές τοξίνες και έτσι καθαροί και ανοιχτοί μπορούμε να δεχθούμε το έργο του δημιουργού σε όλο του το εύρος. Όταν υπήρχε το περίφημο dress code παλιά στο μέγαρο μουσικής αυτό δεν ήταν για να ξεχωρίζουν οι πλούσιοι από τους φτωχούς. Έτσι κι αλλιώς όλοι έχουμε ένα καλό κουστούμι. Το τελετουργικό  είναι για να βάλουμε τον εαυτό μας σε μια διαδικασία ότι πρόκειται να παρακολουθήσει κάτι σπουδαίο. Όταν γυρνάμε σκοτωμένοι από την δουλειά με ένα σωρό προβλήματα στο κεφάλι μας θα πρέπει να αδειάσουμε για να ακούσουμε κλασική μουσική. Το καλό ντύσιμο το μπάνιο η όλη  διαδικασία να φορέσουμε ρούχα όχι καθημερινά αυτομάτως μας αφαιρεί την αρνητικότητα και μας γεμίζει με  ενέργεια που είναι απαραίτητη για να δεχτούμε ένα μεγάλο, δύσκολο και απαιτητικό έργο. Η κλασική μουσική δεν έχει στίχους, ούτε απλοϊκές μελωδίες για να μπούμε αμέσως στο “μουντ”. Χρειάζεται ο θεατής να καταβάλει προσπάθεια. Θα πρέπει να έχει υποβάλλει τον εαυτό του σε  ένα τελετουργικό ώστε να του αλλάξει τελείως η ψυχολογία και να γίνει δεκτικός. Μόνο τότε μπορεί να εκτιμήσει, να κατανοήσει και να ζήσει αυτή την εμπειρία που του προσφέρει ένα συμφωνικό έργο. Το ίδιο κάνουμε παντού ώστε να πάρουμε την μεγαλύτερη δυνατή απόλαυση. Στο σεξ π.χ αν του αφαιρέσεις το πριν και το μετά είναι μόνο 5 λεπτά υπόθεση. Άντε άμα είσαι μαστουρομένος να είναι παραπάνω αλλά αυτό είναι κάτι διαφορετικό. Είτε 5 λεπτά είτε μια ώρα, απόλαυση χωρις το πριν και το μετά δεν υφίσταται. Χωρις χάδια αγκαλιές και φιλιά το σεξ είναι μια ανοησία. Άνθρωπος που ακούει σάουντρακ δεν εννοείται να κάνει σεξ τσαπατσούλικα και βεβιασμένα σαν να είναι κανας μπακάλης που ακούει μπουζούκια. Πρέπει απαραιτήτως να εφαρμόζει μια τελετουργία. Στην ακρόαση την τελετουργία την προσφέρει η εισαγωγή του σιντί και ακόμα καλύτερα του βινύλιου. Ο Σαουντρακάς δεν είναι άνθρωπος που κατεβάζει από το ίντερνετ και ακούει ξερά την μουσική. Βεβαίως κάνει την έρευνά του αλλά όταν βρει κάτι που τον ενθουσιάζει τότε υποχρεωτικά πρέπει να οδηγείται σε αγορά. Εδώ είναι το τελουτουργικό. Η διαδικασία που κάνουμε από την έρευνα στο ίντερνετ μέχρι το να πάμε σε μαγαζί ή να προβούμε σε ιντερνετική αγορά χαλώντας λεφτά, να περιμένουμε να έρθει το προϊόν, να φτάσει στα χέρια μας να το ανοίξουμε, να δούμε τις εικόνες, να διαβάσουμε το βιβλιαράκι  να μυρίσουμε το χαρτί να το τοποθετήσουμε μέσα στο μηχάνημα και να πατήσουμε το play, όλη αυτή η διαδικασία μας έχει μεταβάλει την ψυχολογία  και την συγκέντρωσή μας σε τέτοιο βαθμό που μπορούμε πλέον να δεχτούμε με καθαρό μυαλό και κριτική σκέψη όλα τα ελαία τα αρώματα και την υφή της μουσικής. Η διαδικασία αυτή όταν έχει να κάνει με βινύλιο είναι ακόμη πιο έντονη καλύτερη άρα και πιο γευστική. Ποτέ ένας σωστός σαουντρακάς δεν αρκείται στο ξερό κατέβασμα και στο ξερό σεξ. Αυτά είναι για ανθρώπους που ακούνε χαμηλού επιπέδου μουσική όπως είναι η λαϊκή. Το σάουντρακ έχει ένα μεγαλείο σε οποιοδήποτε τομέα. Είτε στο επικό είτε στο ερωτικό είτε στο δραματικό. Καζαντζίδης και σάουντρακ δεν πάνε μαζί. Όταν έχουμε μάθει σε μια μεγαλοπρέπεια, σε μια ευαισθησία σε έναν εκλεπτυσμένο ερωτισμό ο οργανισμός μας από μόνος του δεν μπορεί να δεχτεί μιζέρια και γκρίνια στην μουσική.

2)      Όσο σημασία δίνουμε στο τελετουργικό άλλη τόση σημασία πρέπει να δώσουμε και στα μηχανήματα που θα μετατρέψουν ένα άψυχο σιντί και θα του δώσουν ζωή. Ένας σαουντρακας δεν εννοείται να έχει για σύστημα ήχου ένα μονοκόμματο κομμάτι. Κάθε μονάδα θα πρέπει να είναι ξεχωριστή. Ξεχωριστός ενισχυτής ξεχωριστό cd player. Ακόμη και στα ηχεία θα πρέπει να δοθεί η δέουσα προσοχή. Επιλέγουμε ηχεία ισορροπημένα και με έλεγχο. Π.χ τα ηχεία της Bose ενώ είναι εντυπωσιακά διαθέτουν μια οξύτητα και μια υπερβολή που στα πνευστά και στα χάλκινα είναι ανυπόφορη. Επειδή τα κορυφαία σάουντρακ χρησιμοποιούν μεγάλες συμφωνικές ορχήστρες είναι κατανοητό πως τα bose δεν είναι ηχεία που μας ταιριάζουν γιατί μετά από κάνα 15λεπτο ακρόασης ο ήχος έχει αρχίσει και μας κουράζει. Ειδικά στα star wars η μουσική  πολλές φορές ακούγεται σαν βασανιστήριο με αποτέλεσμα να παρεξηγούμε το ίδιο το έργο και τον δημιουργό. Για να μπορέσουμε να απολαύσουμε την κάθε λεπτομέρεια και μεγαλοπρέπεια πρέπει να ηχεία μας είναι διακριτικά και ταπεινά. Μια καλή επιλογή για κλασική και σάουντρακ είναι τα ηχεία της B&W όπου και 5 ώρες να ακούσεις πνευστά ο ήχος ακούγεται γλυκά. Φροντίζουμε επίσης να καθόμαστε σε μια αναπαυτική καρεκλά. Παιδιά σκυλιά γατιά που αποσπάνε την προσοχή μας απαγορεύονται να είναι κοντά κατά της διάρκειας της ακρόασης.

3)      Όπως σημασία έχει το τελετουργικό που θα μας βάλει στην κατάλληλη ψυχολογία , το σύστημα ήχου  που θα μας δώσει την μέγιστη απόλαυση έτσι όπως το ονειρεύτηκε ο δημιουργός άλλο τόσο ρόλο παίζει και η θήκη του σιντί που είναι το σπίτι του. Φροντίζουμε λοιπόν το σπίτι του σιντί να είναι καθαρό και να κρατιέται μακριά από σκόνη και υγρασία. Εάν το σιντί δεν μένει σε καλό σπίτι δεν θα είναι ευχαριστημένο και δεν θα αποδώσει σωστά. Γδαρσίματα , κολλημένες ετικέτες  σπασμένες θήκες είναι απαράδεκτα να υπάρχουν για κάθε σαουντρακά. Αντικαθιστούμε αμέσως την θήκη με μια άλλη. Όποιος έχει λεφτά να αγοράζει σιντί έχει λεφτά και για θήκη. Σιντί πετάμενα, βγαλμένα από την θήκη τους, παρατημένα δεξιά και αριστερά σημαίνει ότι δεν αντιμετωπίζουμε την μουσική με σεβασμό. Φροντίζουμε λοιπόν να είναι τακτοποιημένα και καθαρά σαν αν είναι παιδιά μας. Άνθρωποι που τα παρατάνε όπως να ναι δεν έχουν καμία σχέση με σαουντρακά.


4)      Όπως καθαρά πρέπει αν είναι τα σιντι έτσι καθαρό θα πρέπει να είναι και το σύστημα ήχου. Σκόνη κα υγρασία είναι οι χειρότεροι εχθροί. Φροντίζουμε να συμπεριφερόμαστε με ευλάβεια.

5)      Λόγω της φύσης του σάουντρακ όπου χρησιμοποιούνται μεγάλες συμφωνικές ορχήστρες, για να μπορέσει ο ήχος να αποδώσει στο 100% το μουσικό έργο εξίσου σημαντικό ρόλο παίζει και η ηχογράφηση. Δυστυχώς τα παλιά σάουντρακ 1940-1960 που είχαν αυτόν τον πλούσιο όγκο στην ορχήστρα, τα περισσότερα διαθέτουν κακές και μέτριες ηχογραφήσεις που δεν μας αφήνουν να απολαύσουμε το έργο στην πληρότητά του. Ο σαουντρακάς πρέπει να κοιτάει τις επανεκτελέσεις αυτών των έργων και να προβαίνει στην αγορά τους. Όμως εδώ υπάρχει θέμα. Είναι όλες οι επανεκτελέσεις καλές; Όχι. Το αντίθετο μάλιστα. Λίγες αξίζουν. Αυτό συμβαίνει γιατί παλιά το μπάτζετ που δίνονταν για την μουσική ήταν μεγάλο και ο συνθέτης έπαιρνε πολλά όργανα. Τώρα επειδή το κλασικό συμφωνικό  σάουντρακ θεωρείται αντιεμπορικό οι επανεκτελέσεις που γίνονται έχουν ελλείψεις στην ενορχήστρωση. Στο you tube μπορείτε να δείτε ένα βίντεο που μιλάει ο Τζων Γουίλιαμς για την μουσική του Αλεξ Νορθ και λέει πως είναι αδύνατον να παιχτεί ο Σπάρτακος πλέον από ορχήστρα εξαιτίας του πολύ μεγάλου κόστους. Ακόμη κι ένας τόσο σπουδαίας μουσικός όπως είναι ο Γουίλιαμς, όταν διηύθυνε τον Σπάρτακο δεν απόδωσε στο ελάχιστο την επιβλητικότητα της μουσικής του Αλεξ Νορθ. Μόνο ο παραγωγός James Fitzpatrick και η εταιρεία του  Tadlow με τις πανάκριβες παράγωγες είναι πιστές τόσο στην κλασική ενορχήστρωση όσο και στο όραμα του δημιουργού. Οι άλλες εταιρείες που κάνουν επανεκτελέσεις πιάνουν μόνο το 50% της κλασικής ποιότητας. Εξαίρεση αποτελούν οι επανεκτελέσεις του Μπρόουτον με την συμφωνική του Λονδίνου και του Vertigo υπό τον Μακνυλη  και την φιλαρμονική της Σκωτίας. Επίσης Ο Ιάσων και οι αργοναύτες του Χέρμαν είναι ίσως ότι καλύτερο εχω ακούσει σε ήχο και ορχήστρα. Οι σαουντρακάδες που μένουν πιστοί στο πρωτότυπο και αγνοούν τις καλές επανεκτελεσεις δεν είναι σαουντρακάδες. Μαζεύουν σάουντρακ για δική τους υστεροφημία και όχι επειδή αγαπούν τον δημιουργό και το άθλημα. Οι περισσότεροι είναι δυστυχώς έτσι. Ο σωστός σαουντρακάς αγαπάει τον καλό ήχο, την λεπτομέρεια  και την καλή μουσική και αποφεύγει να κάνει παρέα μαζί τους. Και τι παρέα να κάνεις με ανθρώπους που προτιμούν να ακούν το κορυφαίο σάουντρακ του Β παγκοσμίου πολέμου το blue max του Γκολντσμιθ στο πρωτότυπο και όχι στην επανεκτέλεση της Tadlow ;; Η μουσική στο πρωτότυπο έχει τόσο κακή ηχογράφηση που το 90% της ποιότητας έχει χαθεί. Στο πρωτότυπο ακούμε μόνο σάουντρακ που οι επανεκτελέσεις τους είναι μέτριες.

6)      Ένας σαουντρακάς έχει διαλέξει μοναχικό δρόμο μιας και όσοι ασχολούνται σοβαρά είναι περίπου 2.000 – 3.000 στον κόσμο. Αυτό το είδος μουσικής είναι το πιο ελιτίστικο και αντιεμπορικό απ’ όλα τα είδη ακόμη και από την κλασική που θεωρείται μουσική της ελίτ. Ο σαουντρακάς λοιπόν είναι ένας ελίτ των ελίτ και όποιος αντιπροσωπεύει αυτό το είδος λέγοντας πως είναι σαουντρακάς προσέχει την συμπεριφορά του.


7)      Ένας σαουντρακάς δεν μπορεί να έχει τακτοποιημένα τα σιντί του με την δέουσα ευλάβεια και να κακοποιεί την γυναίκα του. Είναι ένας υποκριτής άρα δεν είναι σωστός σαουντρακάς. Θα μου πεις υπάρχουν γυναίκες που όσο τις κακοποιείς τόσο αυτές σε αγαπούνε και σε θαυμάζουνε. Ο σαουντρακάς δεν έχει καμιά δουλειά με τέτοιους ανθρώπους. Προτιμάει ανθρώπους δυναμικούς με προσωπικότητα όπως και η μουσική του.  Ο σαουντρακάς σέβεται τον άνθρωπο που θα του προσφέρει ψυχική ευχαρίστηση είτε κρατώντας του συντροφιά για μια μέρα είτε για ολόκληρη ζωή όπως σέβεται και τα σιντί του.

8)      Όταν ένα σιντι που μας προσφέρει μια μέγιστη απόλαυση, μια ψυχική ανάταση και μια συναισθηματική ικανοποίηση, το πετάμε όπως να ναι μετά την χρήση του ή το ξεχνάμε μέσα στο σιντί αυτό σημαίνει πως είμαστε αχάριστοι σαν άνθρωποι. Σκεφτείτε λιγάκι: Έχουμε ένα προϊόν που μας γαληνεύει την ψυχή και μας δημιουργεί ανεπανάληπτα συναισθήματα κάνοντάς μας χαρούμενους. Πως ανταμείβουμε εμείς αυτό το προϊόν; Όταν το παιδί μας περνάει στο πανεπιστήμιο και μάς κάνει περήφανους δεν το επιβραβεύουμε; To σιντι δεν θέλει τίποτα παρά μόνο φροντίδα. Το τοποθετούμε με ευλάβεια στο σπίτι του και το βάζουμε πάλι εκεί που ανήκει δείχνοντάς του την εκτίμησή μας. Το ίδιο πρέπει να ισχύει και όταν ακούμε κακή μουσική. Εκτιμάμε την σαβούρα γιατί μέσω της σαβούρας ξέρουμε ποια είναι η ποιότητα. Το ίδιο πρέπει να ισχύει και στις προσωπικές μας σχέσεις. Μια γυναίκα που μας εξυψώνει στα ουράνια και μας κάνει να αισθανόμαστε καλά που την έχουμε δίπλα μας είτε για μια νύχτα είτε για μια ζωή δεν μπορούμε να της συμπεριφερόμαστε σαν να μην πήραμε τίποτα. Ο σωστός σαουντρακάς είναι άνθρωπος δοτικός. Αναγνωρίζει την προσφορά γιατί νιώθει την μοναξιά που του προσφέρει αυτό το είδος μουσικής. Όποιος συμπεριφέρεται άσχημα σε κάθε τι που του προσφέρει ψυχική ανάταση είναι άνθρωπος αχάριστος και επικίνδυνος,  θα πρέπει να αποφεύγεται και δεν έχει καμία σχέση με το είδος των σάουντρακ.

9)      Ο σαουντρακάς δεν είναι άνθρωπος της μάζας και του πλήθους. Δεν τον ενδιαφέρουν οι μόδες και οι τάσεις της εποχής. Στέκεται αγέρωχος και αδιάφορος σε οτιδήποτε ακολουθεί το ρεύμα. Είναι ένα ελεύθερο πνεύμα και δεν κρίνει την μουσική ανάλογα με τις πολίτικες, θρησκευτικές και σεξουαλικές προτιμήσεις του δημιουργού. Είτε ένα σάουντρακ γραφτεί για να υμνήσει τον Σατανά, είτε τους Ναζί, τις τράπεζες είτε  το μεγαλείο του ανθρώπου το αποτέλεσμα είναι ένα και το αυτό. Κρίνουμε το ταλέντο. Σαουντρακάδες που κρίνουν με βάση τα θρησκευτικά και πολιτικά τους πιστεύω δεν έχουν καμία θέση  στον χώρο. Υπάρχουν αριστουργήματα που δοξάζουν το ιμπεριαλιστικό ιδεώδες και αριστουργήματα που υμνούν την επανάσταση. Δυο από τα καλύτερα σάουντρακ όλων των εποχών γράφτηκαν για τελείως διαφορετικούς σκοπούς. Η προφητεία του Γκολντσμιθ δοξάζει τον Σατανά λέγοντας στους στίχους Ave Satani και η αποστολή του Μορικονε δοξάζει το Θείο πνεύμα. Ο σωστός σαουντρακάς ακούει και τα δυο σάουντρακ πολλές φορές με την ίδια ευχαρίστηση χωρις να τον επηρεάζουν.


10)  Ένας σαουντρακάς αγαπάει την λεπτομέρεια και εξετάζει τα πράγματα εις βάθος. Δεν ακούμε για να ακούμε. Δεν ακούμε για να καλύψουμε το συναισθηματικό μας κενό. Δόξα το Θεό η επιστήμη έχει προσχωρήσει τόσο πολύ που το συναισθηματικό κενό καλύπτεται με χάπια. Και αν καποιανού δεν του αρέσουν τα χάπια μπορεί να βρει καταφύγιο στην θρησκεία. Το σάουντρακ δεν είναι για να ικανοποιήσει κάποιος τις ψυχικές του ανωμαλίες. Πάνω απ’ όλα είναι η κριτική σκέψη. Εκεί στηρίξανε τα πάντα οι αρχαίοι Έλληνες γι’ αυτό και μεγαλουργήσαν. Όποιος ακούει για να τα ακούει δεν είναι σαουντρακάς.

11)   Ο σωστός σαουντρακάς όσο εκλεπτυσμένος κι αν είναι όσο και να αγαπάει την τάξη και την αισθητική αυτό δεν σημαίνει πως είναι και αλκής. Όταν νιώσει πως η αισθητική του και η ιστορία αυτού που αντιπροσωπεύει προσβάλλεται οφείλει να αντιδράσει και να είναι αμείλικτος στην κριτική του. Δημόσιες σχέσεις και δειλίες δεν έχουν καμία σχέση με τον σαουντρακά. Όταν στις φλέβες σου κυλάει η μουσική του Μίκλος Ρόζα του Αλεξ Νορθ, του Μπέρναντ Χέρμαν , του Τζων Γουίλιαμς δεν γίνεται να μην αντιδράσεις όταν νιώσεις πως προσβάλλονται οι άνθρωποι που ανύψωσαν αυτό που λατρεύεις. Αλλιώς το σάουντρακ δεν έχει μπει στις φλέβες σου.


12)  Ένας σωστός σαουντρακάς δεν είναι παρελθοντολάγνος. Ενημερώνεται συνεχώς για νέες δουλειές, για τις νέες τάσεις, τα νέα ρεύματα τους νέους μουσικούς και κρίνει ανάλογα με την αισθητική του που έχει γαλουχηθεί από την ιστορία της κινηματογραφικής μουσικής.

13)  Όσο όμως ο σαουντρακάς συμπεριφέρεται με ευλάβεια σε ένα προϊόν που του προσφέρει απόλαυση και έχει ευθύνες απέναντι στον μουσικό άλλο τόσο έχει και ο μουσικός απέναντι σε αυτόν. Δεν εννοείται μουσικός που να μην φέρει την δέουσα προσοχή στην μουσική του άλμπουμ. Φροντίζει το άλμπουμ του όχι μονο να έχει σαφήνεια και συνοχή αλλά αν είναι απαραίτητο τα θέματα να είναι με εντελώς διαφορετική χρονικά ταξινόμηση από της ταινίας για ακόμη μεγαλύτερη απόλαυση. Μουσικός που πετάει την μουσική στο άλμπουμ έτσι όπως ακούγεται στην ταινία δεν σέβεται τον ακροατή. Ο σαουντρακάς οφείλει να του γυρίσει την πλάτη και να μην δαπανήσει ούτε ευρώ από το πορτοφόλι του. Το έτσι μου είπε ο σκηνοθέτης δεν αποτελεί δικαιολογία παρά μόνο αν είσαι στο ξεκίνημά σου. Ο συνθέτης είναι συνεργάτης του σκηνοθέτη όπως και ο πρωταγωνιστής του. Οφείλει να έχει προσωπικότητα και προτάσεις και να πολεμάει γι’ αυτές. Συνθέτες που δεν έχουν τίποτα από τα δυο ο σαουντρακάς δεν πρέπει να τους δέχεται.


14)  Ο σαουντρακάς δεν είναι ένας καταναλωτής όπως η μάζα. Δεν του αρέσει μόνο να ακούει αλλά και να διαβάζει. Φροντίζει λοιπόν να αγοράζει τις εκδόσεις που έχουν πλούσιες πληροφορίες και διαθέτουν μια καλαισθησία. Ένα απλό σιντί χωρις ούτε μια πληροφορία πλέον στις μέρες μας είναι άχρηστο. Το ακούμε από το σποτιφαι ή το you tube. Μια προσεγμένη κυκλοφορία με καλαίσθητο εξώφυλλο όμως και πληροφορίες για τον τρόπο δουλειάς είναι κάτι που κάθε σαουντρακάς οφείλει να έχει.

15)  Συνοψίζοντας ο σαουντρακάς μιας και ανήκει σε μια ελίτ 3.000 ατόμων περίπου στον κόσμο έχει πολλές ευθύνες. Δεν σπαταλάει την  ενέργειά του σε χοντροκομμένα είδη. Δεν είναι ένας άνθρωπος που ακούει λαϊκή μουσική ή ποπ που  μπορεί να κάνει ότι θέλει. Χοντροκομμένα είδη μουσικής δημιουργούν και χοντροκομμένους ανθρώπους. Ο σωστός σαουντρακάς οφείλει να κρατιέται σε απόσταση από την μάζα για να μην μολυνθεί. Δεν τον ενδιαφέρει να γίνει ένα με τον κόσμο και να τραγουδάει μαζί τους. Φροντίζει να διανέμει τον χρόνο του σε αλλά συγγενή είδη με το σάουντρακ όπως είναι η κλασική και η τζαζ. Δυστυχώς δεν θα ζήσουμε 300 χρόνια. Άνθρωποι που ακούνε όλα τα είδη μουσικής δεν κάνουν τίποτα. Ένα επιφανειακό τσαπατσούλισμα δεν μπορεί να αγγίζει έναν σοβαρό σαουντρακά. Μαθαίνουμε ένα είδος πολύ καλά και έχουμε μια μέτρια γνώση από τα υπόλοιπα. Έτσι συμβαίνει παντού σε όσους θέλουν να φτάσουν σε ένα βαθύ αποτέλεσμα. Όταν εντρυφήσουμε σε αυτό το είδος και νιώσουμε κορεσμό μόνο τότε μπορούμε να μεταπηδήσουμε σε κάτι παρόμοιο όπως είναι η κλασική και η τζαζ η μπορούμε να τα ξεκινήσουμε ταυτόχρονα και μετά να αφοσιωθούμε όμως σε ένα μόνο είδος. Ραπ ποπ house λαϊκή μουσική κλπ και διαφορά  χοντροκομμένα είδη με τα οποία ασχολείται η μάζα  ο σωστός σάουντρακας δεν δαπανάει χρόνο γι’ αυτά.

Τετάρτη 8 Ιανουαρίου 2020

THE THIN RED LINE by HANS ZIMMER


                                        THE THIN RED LINE

                                                    HANS ZIMMER

                                                   (Συμφωνία σε 10 μέρη)
                      Η κριτική αφορά το αυθεντικό άλμπουμ και όχι την special edition

Μια ανελέητη καταβύθιση στα υπόγεια της ανθρώπινης ψυχής , μια αέναη μάχη μεταξύ φωτός και σκιάς, ένα έπος για την αιώνια διαδρομή του ανθρώπου να βγει από το σκοτεινό τούνελ, μια διαδρομή στις πιο βαθιές και αθέατες πλευρές του μυαλού και τέλος ένα φιλοσοφημένο έπος που όμοιό του δεν έχει δει η κινηματογραφική μουσική.
       Το έργο ξεκινάει με το The Coral Atoll  με μια σκοτεινά υποβλητική εισαγωγή θρησκευτικής εμβέλειας, αλλά μετά την κορύφωση του εκκλησιαστικού οργάνου, η σύνθεση μαλακώνει και μια εντελώς γαλήνια μελωδία ξεπροβάλει σαν ήλιος μετά την συννεφιά κάνοντας δειλά δειλά την εμφάνισή της. Η μελωδία όσο περνάει ο χρόνος ξεθαρρεύει όμως στο 4:30 η συννεφιά επανέρχεται για να την εξαφανίσει. Συνεχίζοντας την απειλητική της πορεία για δυο λεπτά κυριεύει σιγά σιγά με πένθιμη και σκοτεινή επέλαση όλα τα αρώματα και τα χρώματα που μας πρόσφερε η μελωδία του φωτός. Όμως κάπου εκεί θα την συναντήσουμε να ξεφεύγει από μια χαραμάδα. Η ευχάριστη μελωδία θα επανέλθει πολύ ντροπαλά, αλλά αυτήν την φορά δεν θα είναι μόνη της όπως στην αρχή. Η σκοτεινή σύνθεση θα είναι κι αυτή παρόν προσπαθώντας να της επιβληθεί. Όμως  το φως καθώς θα περνάει στα έγχορδα θα αρχίσει να γίνεται ολοένα και πιο κυρίαρχο.
Στο   The Lagoon   έχουμε πάλι μια θρησκευτική εισαγωγή από καμπάνα και φωνή σαν να αντικρίζουμε  εικόνες αποκάλυψης και καταστροφής. Σκοτεινές συγχορδίες προστίθενται και το σκηνικό της φρίκης μεγαλώνει…Αν κλείσετε τα μάτια θα μπορέσετε να δείτε ερειπωμένη γη, εξαερωμένα πτώματα καμένα σπίτια…Η ελπίδα εμφανίζεται στο 2:24 σαν κάπου από μακριά μέσα σε όλη αυτήν την τραγωδία να βλέπουμε ένα ζευγάρι να χορεύει ή ένα παιδί να παίζει. Αυτή η ελπίδα θα συνοδεύει όλη την σύνθεση μέχρι και το φινάλε της . Μια σύνθεση γαλήνια και ήρεμη, αργή στην εξέλιξή της  σαν τα λουλούδια να επανέρχονται ένα προς ένα, σαν μια πεταλούδα που γίνονται δύο, τρεις ,τέσσερις  και ερωτοτροπούν τρυφερά με τους ανθούς, σαν το γλυκό αεράκι να επανέρχεται και να χαϊδεύει τις μαραμένες  καρδιές των πεσμένων φύλλων και να τους δίνει πνοή…αυτά και άλλα τόσα πολλά μέσα απ’ αυτό το θέμα…
   Το      Journey To The Line είναι το πιο διάσημο θέμα και ένα από τα καλύτερα που έχουν γραφτεί ποτέ. Πρόκειται για ένα διαλεκτικό κομμάτι που δεν ξέρεις ακριβώς τι είναι. Που αφήνει αναπάντητα ερωτήματα όπως τα μεγάλα έργα τέχνης. Που παρόλο που είναι για ταινία η φόρμα του είναι “καθαρή”. Δεν έχει περιεχόμενο δηλαδή. Δεν θυμάμαι μέσα στην ταινία που ακούγεται, γιατί την εχω δει μόνο δυο φορές αλλά σαν αυτόνομη ακρόαση ο καθένας μπορεί να το ερμηνεύσει όπως θέλει. Και αυτό θα πει να είσαι μεγάλος μουσικός. Να μην μένεις μόνο μέσα στην ταινία, να μην χάνει την δύναμή της η μουσική όταν οι εικόνες σβήνουν αλλά να αποκτάει σάρκα, να γίνεται μια οντότητα ακόμη πιο δυνατή, ακόμη πιο θαρραλέα ακόμη πιο ρωμαλέα. Τι έχουμε λοιπόν εδώ; Όπως το λέει και ο ίδιος ο τίτλος έχουμε να κάνουμε με ένα ταξίδι. Το ταξίδι προς την γραμμή. Θα κάνουμε ένα πείραμα. Ξεχάστε την ταινία. Βγάλτε την τελείως από το μυαλό σας. Κλείστε λοιπόν τα μάτια και αφεθείτε. Τι ακριβώς είναι αυτό το ταξίδι;  Τι ακριβώς είναι αυτή η γραμμή; Η σύνθεση ξεκινάει διακριτικά και ήσυχα για να κορυφωθεί έξι λεπτά αργότερα. Η μελωδία όσο θα κυλούν τα δευτερόλεπτα θα αναπτύσσεται, θα μεγαλώνει θα γιγαντώνεται και στο τέλος θα κορυφωθεί και θα χαθεί. Τι ακριβώς μας λέει η μελωδία; Τι ακριβώς είναι αυτό το ταξίδι; Είναι η διαδρομή του ανθρώπου να ξεφύγει από το σκότος και να φτάσει στο φως; Να ξεπεράσει την ανθρώπινη σάρκα  του και να γίνει ένα πνεύμα, να συντρίψει την υλική του υπόσταση και να γίνει πνεύμα; Να συντρίψει τις δυσκολίες φτάνοντας στον στόχο του; Είναι η διαδρομή του Χριστού για την σταύρωση και την ανάσταση; Ή είναι η διαδρομή από το φως στο σκοτάδι; Προς το κάτι εφιαλτικό που κορυφώνεται όσο ταξιδεύουμε μέσα του; Είναι το ταξίδι προς τα που; Προς τα πάνω ή προς τα κάτω; Προς το καλό ή κακό; Βρεθήκαμε μπροστά σε μια κορύφωση, ναι βεβαία. Ποια είναι αυτή η κορύφωση; Βρεθήκαμε μπροστά σε ένα καμένο χωριό ή ήρθαν ενισχύσεις και μας έσωσαν; Βλέπουμε την Ιθάκη από το πλοίο ή βρισκόμαστε μπροστά στην Σκύλλα και την Χάρυβδη; Είναι λοιπόν η διαδρομή ενός ανθρώπου ή ενός στρατού ; Η διαδρομή της ανθρωπότητας ή διαδρομή του σύμπαντος; Φτάνουμε στο καλό ή το κακό; Γίναμε άνθρωποι ή τέρατα; Αυτά και αλλά ενδιαφέροντα  ερωτήματα χωρις να τα απαντάει βάζει τούτη η σύνθεση του Ζίμερ. Μα δεν τελειώνει εκεί. Μετά λοιπόν την έκρηξη έχουμε ένα μελαγχολικό αντάτζιο…ένα λυρικό και ελεγειακό θέμα που ειρηνεύεται  από έγχορδα. Κι εδώ έχουμε κι άλλα ερωτήματα. Τι είναι αυτό που μας λένε τα έγχορδα; Νικήσαμε ή χάσαμε; Γιατί θρηνούν; Μήπως επειδή το κακό γιγαντώθηκε και αντικρύζουμε ανήμποροι την παντοκρατορία του ή κλαίνε γιατί  βρεθήκαμε νικητές αλλά με τρομακτικές απώλειες; Ούτε κι εδώ περνούμε απάντηση. Ή μάλλον την απάντηση την δίνει ο Καζαντζάκης. Που ούτε κι αυτός δίνει απάντηση…
«Μην καταδέχεσαι να ρωτάς: θα νικήσουμε, θα νικηθούμε; Πολέμα!»
                                                  Ή
«Νίκησα; Νικήθηκα; Τούτο μονάχα ξέρω: είμαι γεμάτος πληγές και στέκομαι όρθιος.
Στην special edition έχουμε το ίδιο θέμα κατά δυο λεπτά μεγαλύτερο με τίτλο Attack On The Bivouac (Long Version)  11:03.

Στο επόμενο θέμα Light   η απάντηση είναι ξεκάθαρη. Φως. Μια σύνθεση γεμάτη ζωή, γεμάτη μέλλον, γεμάτη έρωτα, γεμάτη αγάπη. Πουθενά εδώ δεν θα δείτε τίποτα σκοτεινό ,τίποτε απειλητικό. Όλα φως και ελπίδα.
     Το Beam   είναι μια σύνθεση του John Powel  και δεν έχει την δύναμη που έχουν οι συνθέσεις του Ζίμερ. Ίσως επειδή είναι κομμένη κατά το ήμισυ. Η διάρκειά της είναι 3:44 ενώ στην special edition λέγεται  Concerto For Beam (Extended Version)  και είναι διάρκειας 6:09. Όμως και σε αυτό θέμα διακρίνουμε πάλι το παιχνίδι μεταξύ καλού και κακού. Το πρώτο μέρος είναι δυσοίωνο, βαρύ και καταθλιπτικό ενώ στο  δεύτερο μέρος έχουμε κάτι να πάλλεται, κάτι να κινείται …
Στο Air έχουμε σφυριές από τύμπανα και  ύφος δραματικό και πολεμικό. Τα τύμπανα του πολέμου ηχούν πιο σκοτεινά και απειλητικά από ποτέ. Λες και έχουμε απέναντί μας την στρατιά των νεκρών και είναι αδύνατο να ξεφύγουμε. Είμαστε σε ένα αδιέξοδο όπου είμαστε καταδικασμένοι.
 Στο Stone In My Heart   κάνει την είσοδό της  για πρώτη φορά μια νέα ευχάριστη  μελωδία, σαν η ελπίδα να ξαναζωντάνεψε,  η οποία  συνοδεύεται στο buground από μια γρήγορη κίνηση εγχόρδων. Όσο το ταξίδι προχωράει η κίνηση μεγαλώνει όπως και ο όγκος της μελωδίας και κορυφώνεται με την μελωδία να ερμηνεύεται από ένα βιολί τονίζοντάς μας έτσι τα ωραία της ζωής. Μια σύνθεση γεμάτη χάρη και αρμονία με θερμά χρώματα και φιλικές εικόνες.
     Στο The village  η μελωδία του ταξιδιού επανέρχεται μετά από μια ευχάριστη εισαγωγή όμως με πιο ζεστή ενορχήστρωση και πιο όμορφη εξέλιξη. Ίσως να βρισκόμαστε στο τέλος του ταξιδιού…
Στο Silence έχουμε μια ξεκάθαρη επανάληψη της μελωδίας του ταξιδιού χωρις εισαγωγές και ομορφιές . Όπως ακριβώς και στο  Journey To The Line με δυο διαφορές όμως. Η κορύφωσή του δεν είναι τόσο έντονη και με το που τελειώνει το θέμα μπαίνει η μελωδία της ελπίδας που βρίσκουμε στο Stone In My Heart  για λίγο η οποία χάνεται κι αυτή με την σειρά της για να δώσει την θέση της πάλι σε ένα συννεφιασμένο τοπίο, σε μια φωτιά που έρχεται…
Όμως το έπος του Ζίμερ  θα τελειώσει με τον πιο ευφάνταστο τρόπο. Με παιδικές Μαλαισιανές χορωδίες να τραγουδούν έναν εύθυμο σκοπό. Αυτή είναι η απάντηση…Αν ο ιδρυτής του υπερρεαλισμού Αντρέ Μπρετόν είχε δηλώσει το περίφημο "Ο Άνθρωπος είναι η απάντηση όποια κι αν είναι η ερώτηση" , σε αυτό το έργο έχουμε την ίδια πρόταση αλλά βγάζουμε την λέξη άνθρωπος και βάζουμε αυτή του παιδιού…Για να ξαναβρούμε πάλι τον Καζαντζάκη.
«Αν έστω και ένα παιδί σε κάποια άκρη του κόσμου πεθαίνει από την πείνα ή από τον πόλεμο, τότε ο πολιτισμός μας έχει αποτύχει οικτρά»
Τελευταίο κομμάτι είναι Sit Back And Relax   μια σύνθεση του Francesco Lupica ένα μέτριο θέμα που δεν έχει καμία θέση με τα υπόλοιπα.
  Όταν ο Σοστακόβιτς έγραψε την περίφημη συμφωνία αριθμός 7 που είχε τίτλο “Η πολιορκία του Λένιγκανρτ” την έγραψε για να τονώσει το ηθικό των πολιορκημένων και μέσω της μουσικής να έχουν μια ψυχολογική ανάταση για να πολεμήσουν καλύτερα. Η εβδόμη συμφωνία λοιπόν είναι περιγραφική μουσική. Μας περιγράφει μια κατάσταση, όπως η Ιεροτελεστία της άνοιξης, ή ο Αλέξανδρος Νιέφσκι. Υπό αυτή την έννοια εκτείνονται σε “στενά” πλαίσια. Δεν είναι όπως η “καθαρή” μουσική του Μπετόβεν ,του Μότσαρτ του Χάιντν κλπ όπου δεν έχουν περιεχόμενο και ο  καθένας βάζει το περιεχόμενο που θέλει. Εδώ όμως είναι και το μεγαλείο. Το γεγονός πως ο Σοστακόβιτς έγραψε κάτι που αφορούσε έναν λαό μια συγκεκριμένη εποχή και κατάσταση σημαίνει ότι τελικά η εβδόμη αφορά μόνο τον ρωσικό λαό; Απάντηση όχι. Η εβδόμη ξεπερνάει την υπόστασή της και αφορά όλους τους πολιορκημένους λαούς σε όλο τον κόσμο, όλες τις εποχές. Μπορεί να αφορά τους Αθλίους της Γαλλικής επανάστασης, μπορεί να αφορά τους   πολιορκημένους στα οχυρά Ρούπελ αλλά και του Μεσολογγίου. Μπορεί να αφορά τον σκλαβωμένο αφρικάνικο λαό μέχρι και τους Αμερικανούς επαναστάτες. Είναι ένα έργο παγκόσμιο και οικουμενικό και αφορά κάθε μάχη μεταξύ επιτιθέμενου και αμυνομένου, κατακτητή και αντάρτη. Αυτό ακριβώς κάνουν οι μεγάλοι συνθέτες και οι μεγάλοι καλλιτέχνες όπως ο Ούγκο. Γιατί οι Άθλιοί του δεν αφορούν μόνο τους Γάλλους. Ξεπερνάνε τα στενά πλαίσια που τους επιβάλει μια κατάσταση ή  μια σκηνή αν έχουμε να κάνουμε με ταινία και γράφουν έργα παγκόσμια και διαχρονικά. Το ίδιο έκανε και ο Ζίμερ με αυτό το ανεπανάληπτο φιλοσοφημένο έπος και το ξανάκανε πάλι με το Interstellar όπου εκεί και πάλι η ταινία έγινε αφορμή για να φτιάξει μια μουσική για την μεγαλοπρέπεια του σύμπαντος και την ρευστότητα του χρόνου …Το έργο κυκλοφορεί σε δυο εκδόσεις . Μια αυτή που ανέλυσα και μια δεύτερη αριστουργηματική, πραγματικά επική όπως αξίζει σε ένα τέτοιο έργο με 4 σιντί φωτογραφίες και βιβλιαράκι. Επίσης περιλαμβάνει το αυτούσιο άλμπουμ ..