Papillon By Jerry Goldsmith

Papillon By Jerry Goldsmith

(Ύμνος για την ελευθερία)

Λένε πως χαρακτηριστικό γνώρισμα μιας ιδιοφυΐας είναι ότι μπορεί και μεγαλουργεί σε εξαιρετικά κλειστές και στενές καταστάσεις. Ένας μουσικός της όπερας περιορίζεται από το λιμπρέτο αυτό όμως δεν τον εμποδίζει να γράψει αριστουργηματικά έργα. Ένας συνθέτης του κινηματογράφου περιορίζεται από την ταινία, τον σκηνοθέτη και τους παράγωγους. Ακόμη δηλαδή πιο κλειστές συνθήκες. Αυτό όμως δεν τον εμποδίζει από το να συνθέσει ιδιοφυή έργα. Και αυτή ήταν η άποψη και του ιδίου του Goldsmith. Τώρα σε αυτές τις υπάρχουσες συνθήκες προσθέστε και τις λίγες ελευθερίες που δίνει ένα βαλς. Ένα βαλς έχει συγκεκριμένο μουσικό ύφος. Έχει κανόνες. Δεν μπορείς να κάνεις πολλά πράγματα σε αυτό. Είναι βαλς. Γιατί όμως ο Goldsmith στήριξε σχεδόν όλο το σκορ σε ένα βαλς; Γιατί για έναν φυλακισμένο, για έναν καταδικασμένο έγραψε ένα βαλς; Και μάλιστα μια  μείξη ρωσικής και γαλλικής  υφής και μεγαλοπρέπειας; Η απάντηση είναι πολύ εύκολη αρκεί να σκεφτούμε τι είναι το βαλς. Τι είναι το βαλς λοιπόν; Χορός της αριστοκρατίας!!! Ο σκηνοθέτης ζήτησε από τον συνθέτη να γράψει μια μουσική με γαλλικό άρωμα. Και τότε ο τιτάνας βρήκε μια ιδιοφυή σκέψη. Ένα βαλς για ακορντεόν και ορχήστρα. Το ακορντεόν συμβολίζει την Γαλλία, την  χώρα που κατάγεται ο πεταλούδας, και την νοσταλγία για την πατρίδα του  και ο λυρισμός στην μελωδία και η κορύφωση την ρωσική μεγαλοπρέπεια!!! Αυτή η τρομερή αντίθεση τσακίζει κόκκαλα. Η σύλληψη της μελωδίας και η επεξεργασία που κάνει πάνω σε αυτήν είναι τρομακτική. Ο δικός του ύμνος για την ελευθερία είναι ένα τρυφερό βαλς που λειτουργεί ταυτόχρονα σαν παρηγοριά και συντροφιά αλλά και σαν σκιαγράφηση ενός   χαρακτήρα που ο Goldsmith δεν είναι είδε σε αυτόν ποσό βρώμικος και εξαθλιωμένος είναι, δεν είδε την φρικαλέα και λυσσασμένη κατάσταση στην οποία ήταν χωμένος μέχρι τα μαλλιά, αλλά  είδε σε αυτό το άπλυτο ανθρωπάκι έναν αριστοκράτη!!! Α ρε τιτάνα Goldsmith  τι σκέφτηκες ρε φίλε;;;Όποιος δεν κλαίει  ακούγοντας το Papillon έχει διαβρωθεί σαν άνθρωπος τόσο πολύ που πρέπει να επιστρέψει πίσω στο σάουντρακ και να το ακούσει εκατό φορές για να επανέλθει. Και  μόνο γι’ αυτήν  την ιδέα, γι’ αυτήν την μελωδία η οποία πότε είναι καθαρή έχοντας την μορφή βαλς, πότε συγκρούεται με δυσοίωνες αρμονίες για να ξεπεταχτεί πότε δειλά δειλά, πότε θριαμβευτικά, ο Goldsmith άξιζε το Όσκαρ. Τον έφαγε η ταινία όμως. Και τον έφαγε γιατί στην ταινία το βαλς δεν ακούγεται ποτέ ολόκληρο και έχει μικρή συμμέτοχη. Το κλασικό κυρίως θέμα είναι έμπνευση του συνθέτη και υπάρχει μόνο στο άλμπουμ, όχι στην ταινία. Στο φιλμ παίζει ελάχιστα. Δεν ακούγεται σχεδόν ποτέ στην ταινία εκτός από τη σκηνή που πεθαίνει και βλέπει τον άλλο κόσμο, που παίζει μια πολύ αργή βερσιόν...επίσης στη σκηνή που φτάνουν στο νησί του διαβόλου που παίζει σαν march με πένθιμο ύφος την ώρα που μαζεύονται οι φυλακισμένοι στο λιμάνι και στο φινάλε που κάνει την απόδραση  που παίζει σε όλη του τη μεγαλοπρέπεια με συμφωνική ορχήστρα και οδηγεί στα φοβερά end credits με την αλα Μπάρτοκ *αλεατορική κλιμάκωση...το βαλς υπάρχει μόνο στο άλμπουμ  σ ‘αυτή τη μορφή... ο Γκόλντσμιθ σκαρφίστηκε αυτό το θέμα για τον πεταλούδα ορμώμενος από τη Γαλλική καταγωγή του αλλά δεν το χρησιμοποιεί πολύ στην ταινία...Παρόλα αυτά το φιλμ χρησιμοποιεί εξαιρετικά την μουσική και είναι γεμάτο από εκπληκτικές ιμπρεσιονιστικές και αλεατορικές ιδέες που αναπτύσσονται ως καρδιά της εκάστοτε σκηνής και την απογειώνουν, όπως πχ στη σκηνή που μαζεύουν τις πεταλούδες ή τη σκηνή του κυνηγητού με τον Αντόνιο με εκείνα τα απίστευτα πιτσικάτος που καταλήγουν στην κακοφωνική ομοβροντία της ορχήστρας...Ας δούμε λίγο όμως το άλμπουμ. Κυκλοφορεί σε τρεις εκδοχές. Η μία από την Silva Screen που στηρίζεται στο βινύλιο κι έχει την πιο συμπαγή ροή είναι 10 θέματα και στα 35 λεπτά. Η δεύτερη από την Universal France με ολιγοσέλιδο βιβλιαράκι και μνημειώδη ήχο  είναι στα 45 λεπτά με 15 θέματα και περιέχεται και το τραγούδι στα γαλλικά, το οποίο κρατάει κι αυτό την συμπαγή ροή της ακρόασης χωρις να κουράζει και τέλος το σιντί από την Quartet Records με 71 λεπτά παρακαλώ!!!!! Και 27 θέματα!!! Και 20σελιδο βιβλιαράκι!!! Πιο συγκεκριμένα η Tracklist της κάθε κυκλοφορίας:

Silva Screen                                                             Universal France

1.         Theme from Papillon (02:15)           1. Theme (02:15)

2.         The Camp (02:57)                               2. The Camp (02:59)

3.         Reunion (04:33)                                  3. Reunion (04:35)

4.         New Friend (02:02)                            4.  New Friend (02:05)

5.         Freedom (03:53)                                5. The Dream (01:12)

6.         Gift from Sea (06:42)                        6. Freedom (03:57)

7.         Antonio's Death (02:25)                   7. Catching Butterflies (01:32)

8.         Cruel Sea (01:26)                               8. Gift From The Sea (06:46)

9.         Hospital (03:46)                                 9. Arrest (02:09)

10.       Survival (05:20)                                 10. Theme (Short version) (01:45)

                                                                          11. Antonio's Death (02:28)

Total Duration: 00:35:19                              12. Cruel Sea (01:28)

                                                                          13. Hospital (03:49)

                                                                          14. Survival (05:24)

                                                                          15. Toi Qui Regarde La Mer (03:13)

                                                                          Total Duration: 00:45:37

Όπως βλέπουμε η Universal France έχει  κρατήσει ακριβώς τα ίδια θέματα και την διάρκεια που έχει η κυκλοφορία της Silva Screen και έχει προσθέσει το The Dream (01:12) το Catching Butterflies (01:32), το Arrest (02:09), το  Theme (Short version) (01:45) και το υπέροχο τραγούδι. Όπως γίνεται σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις η δομή που έχει η μουσική στην κυκλοφορία του Βινυλίου είναι πάντα καλύτερη από την δομή που υπάρχει στο σιντί. Λιγότερα θέματα και πιο καλά ανεπτυγμένα προσφέρουν μια ακούραστη ακρόαση. Όμως εδώ έχουμε να κάνουμε με εξαίρεση. Πρώτον και μόνο για τον κρυστάλλινο ήχο και το τραγούδι την αγορά την αξίζει η κυκλοφορία της Universal France. Πάμε όμως να δούμε τις προσθήκες να δούμε αν η ροή χαλάει ή προσφέρει κάτι καινούργιο. Το The Dream (01:12) παρόλο που είναι σύντομο περιλαμβάνει το βασικό θέμα  ερμηνευμένο από ένα ακορντεόν!!!Έτσι λοιπόν δεν χαλάει η ροή αλλά ομορφαίνει περισσότερο γιατί ακούμε πάλι αυτό το μνημειώδη βαλς από ένα μόνο όργανο και μάλιστα το ακορντεόν που μας τονίζει. την νοσταλγία του ήρωα για την Γαλλία. Στο επόμενο, το Catching Butterflies (01:32) το βασικό θέμα έχει μια μικρή παρουσία στην μέση του κομματιού, το οποίο ξεκινάει με μια εύθυμη και ζωηρή μελωδία η οποία παρόλο που είναι σύντομη έχει μια συνοχή και ανάπτυξη πολύ ευρηματική και η ενορχήστρωσή της είναι θεσπέσια. Μπορούμε σε αυτό το κομμάτι να κλείσουμε τα μάτια και χωρις να έχουμε δει καθόλου την ταινία να φανταστούμε έναν άνθρωπο να κυνηγάει πεταλούδες και διπλά του την ομορφιά της φύσης, τον φωτεινό ήλιο, τις μέλισσες να ερωτοτροπούν με τα λουλούδια και χίλες δυο άλλες εικόνες. Μεγάλη στιγμή. Πάμε τώρα στο Arrest (02:09) το οποίο είναι κάπως σαν ξένο σώμα…Είναι η ίδια μουσική που υπάρχει και στο πρώτο θέμα του Legend, της απορριφθέν μουσικής που έγραψε ο Τζέρι για την ταινία του Ρίντλευ Σκοτ. Ωραίο θέμα αλλά δεν προσφέρει κάτι κατά την άποψή μου…Μετά έχουμε το Theme (Short version) (01:45)…Τι να πούμε…Αυτή την μελωδία όσες φορές και να την ακούσεις δεν την βαριέσαι ποτέ. Ευπρόσδεκτη πάντα…Εδώ την ακούμε πιο ευαίσθητη και τρυφερή. Και μετά το συγκλονιστικό τραγούδι το οποίο είναι στηριγμένο πάνω στο βασικό θέμα. Βλέπουμε λοιπόν πως μόνο το Arrest  δεν χρειάζονταν να μπει. Οπότε σίγουρα οποίος έχει την δεύτερη βερσιόν δεν χρειάζεται να έχει και την πρώτη καθότι η μουσική ροή έχει κρατήσει την πυκνότητά της. Πάμε να δούμε όμως και τα υπόλοιπα θέματα.

    Για το βασικό θέμα που ξεκινάει το σιντί τα είπαμε . Ποτέ δεν ακούγεται έτσι στην ταινία. Είναι έμπνευση και μάλιστα ιδιοφυή του Goldsmith που εμπνεύστηκε από αυτή την ιστορία και απ’ αυτόν τον χαρακτήρα. Το δεύτερο το The Camp (02:59) είναι ατονικό με εφιαλτικές ενορχηστρώσεις και φρικαλέα ξεσπάσματα της ορχήστρας και όσο και να ψάξετε δεν θα βρείτε καθόλου μελωδία. Μόνο μια μικρή νύξη γίνεται του βασικού θέματος από ακορντεόν προς το τέλος. Εδώ είναι η αντίθεση του Goldsmith για να περιγράψει την σύγκρουση δύο ιδεών. Δύο κόσμων. Ο ένας του κεντρικού χαρακτήρα είναι η πανέμορφη μελωδία και η νοσταλγία για την πατρίδα του που αποτυπώνεται στο μεγαλοπρεπή βαλς και από την άλλη ο κολασμένος κόσμος στον οποίο είναι βουτηγμένος. Έτσι μεγαλοπρέπεια και σαπίλα, ήθος και ανηθικότητα, ελευθερία και φυλακή, ομορφιά και ασχήμια, φως και σκοτάδι, πατρίδα και εξορία ερμηνεύονται μουσικά με δυο διαφορετικές φιλοσοφίες…Την μελωδική και την ατονική…

 Προχωράμε στο Reunion (04:35). Αρχίζει πολύ υποβλητικά και ατμοσφαιρικά, αλλά πάλι η ομορφιά θα ξεπεταχτεί από ένα φλάουτο που ερμηνεύει δειλά  το βασικό θέμα. Μετά  θα ακολουθήσει ένα λυρικό κρεσέντο μια σιωπή της ορχήστρας και στο δεύτερο μισό θα κυριαρχήσει το βαλς πότε ερμηνευμένο από ορχήστρα εγχόρδων, πότε από ένα βιολί, πότε πάλι από ένα φλάουτο. Εδώ η μουσική παίρνει μορφή παρηγοριάς και συντροφιάς.

Στο New Friend (02:05) έχουμε πάλι ορχηστρικά κρεσέντο χωρις να βγαίνει κάποιο νόημα, πάλι αυτή η φρίκη παρόν, αυτή η κατάσταση που οδηγεί σε αδιέξοδα χωρίς καμιά συνοχή, καμιά ελπίδα. Το θέμα δεν ακούγεται καθόλου. Θα εμφανιστεί αμέσως μετά στο The Dream (01:12) που μιλήσαμε πιο πάνω γι’ αυτό, σαν μια διαλεκτική σχέση νύχτας και μέρας, κρύου και ζέστης.

  Στο Freedom (03:57) έχουμε μια νότα αισιοδοξίας και ζεστασιάς με την ορχήστρα να ερμηνεύει έντονα μόνο κάποια μέτρα από το θέμα. Εδώ τα πράγματα είναι πολύ έντονα. Έχουμε να κάνουμε με μια εμμονή. Με μια μανία. Μανία για την ελευθερία, μανία για το όνειρο μανία για την πατρίδα και περιγράφεται με τον καλύτερο τρόπο. Σαν ένα μικρόβιο που δεν σε αφήνει, σαν μια σκέψη που σε τυραννάει. Η ελευθερία είναι ο μόνος δρόμος .Δεν υπάρχει άλλος. 14 φορές επιχείρησε να αποδράσεις ο πεταλούδας στο βιβλίο ενώ στην ταινία παρουσιάζονται οι τρεις και η μουσική το δηλώνει ξεκάθαρα. Ή θα αποδράσω ή θα πεθάνω. Δεν υπάρχει κάτι ενδιάμεσο.

   Αφήνουμε το εκπληκτικό  Catching Butterflies (01:32) που μιλήσαμε πιο πάνω και πάμε στο Gift From The Sea (06:46) που αποτελεί και το highlight του άλμπουμ. Όπως λέει και ο τίτλος έχουμε ένα δώρο από την θάλασσα. Αμέσως από τα πρώτα δευτερόλεπτα καταλαβαίνουμε πως είναι κάτι ωραίο και καλοδεχούμενο, που η μουσική το περιγράφει με ευχάριστη διάθεση, αρμονία  και μια νέα μελωδία. Η ενορχήστρωση δε είναι το κάτι άλλο..

     Αφήνουμε τα επόμενα δύο που μιλήσαμε πιο πάνω και περνάμε στο Antonio's Death (02:28) ένα  action theme, κλειστοφοβικό και αποπνικτικό ,μια πάλη να κρατηθεί στην ζωή κάποιος με αποτυχές αποτέλεσμα.

 Στο Cruel Sea (01:28) έχουμε πάλι μια δειλή νύξη του θέματος που κορυφώνεται όμως λυρικά σαν να επρόκειτο η σωτήρια να έρθει από το νερό. Δια μέσου της θάλασσας.

 Στο Hospital (03:49) έχουμε στενάχωρο και θλιβερό κλίμα στην αρχή μα κάπου αναφαίνεται και κάποια ελπίδα…ένα άνοιγμα καθώς το βασικό θέμα εμφανίζεται στο τέλος διακριτικά και ντροπαλά.

Survival (05:24) Ξεκινάμε με το βαλς και τον ομώνυμο χαρακτήρα να διεκδικεί την ελευθερία του. Όμως ο δρόμος δεν είναι στρωμένος με κόκκινα χαλιά και ροδοπέταλα. Έχει σκληρή και αδυσώπητη μάχη στην πορεία. Στα 5:30 αυτού του κομματιού βλέπουμε πάλι την διαλεκτική σχέση ανάμεσα στην ατονικότητα και την τονικότητα, την αρμονία και την δυσαρμονία μέσα από ένα action theme που κορυφώνεται με ένα ασαφές κρεσέντο. Ποιος νίκησε ποιος έχασε; Τα κατάφερε ο Πεταλούδας;

Toi Qui Regarde La Mer (03:13) Το άνοιγμα βρέθηκε. Ο πεταλούδας τα κατάφερε!!! Ο πεταλούδας ελευθερώθηκε!!! Μπορεί να κατάφερε μεταφυσικά ή ρεαλιστικά. Δεν έχει σημασία. Σημασία έχει όλη αυτή η επιμονή, η αδυσώπητη μάχη για το φως , η μανία για την ελευθερία, η εμμονή για την πατρίδα η πίστη και η   μαχητικότητα του ανθρωπίνου νου!!!

Πάμε τώρα να δούμε και την έκδοση των 71 λεπτών η οποία περιλαμβάνει και ένα βιβλιαράκι 20 σελίδων!!!

1.         Theme From Papillon (02:20)

2.         The Camp (03:02)

3.         Catching Butterflies (Extended Version) (02:57)

4.         The Dream (01:49)

5.         Hospital (03:51)

6.         Papillon (Theme Variation) (01:50)

7.         Freedom (03:59)

8.         New Friend (02:07)

9.         Antonio’s Death (02:30)

10.       Gift From the Sea (Film Version) (08:18)

11.       The Pearl (01:03)

12.       Reunion (04:38)

13.       The Garden (00:51)

14.       Cruel Sea (01:30)

15.       Farewell—Part 1 (00:59)

16.       Farewell—Part 2 (02:25)

17.       End Title (02:45)

Source Music

18.       Field Drums (00:44)

19.       Triumphant Parade (01:50)

20.       Dance of the Nubian Slaves (from Faust) (02:49)

21.       Cleopatra’s Variations (from Faust) (02:12)

22.       Phryne’s Dance (from Faust) (02:13)

23.       J’ai Deux Amours (01:52)

24.       Sous les Toits de Paris (03:16)

Bonus Tracks

25.       The Dream (Alternate) (01:44)

26.       Freedom (Alternate) (03:59)

27.       Free as the Wind (03:10)

Όπως βλέπουμε τα δύο πρώτα κομμάτια είναι ίδια όπως σε όλα τα άλμπουμ. Η μεγάλη έκπληξη έρχεται στο τρίτο κομμάτι στο Catching Butterflies (Extended Version) (02:57) που είναι μεγαλωμένο κατά ενάμισι ολόκληρο λεπτό. Εδώ έχουμε κανονικά το θέμα όπως ήταν στην μορφή των 1:32 και μετά δυστυχώς δεν υπάρχει μια περαιτέρω ανάπτυξη. Έχουμε ένα μουσικό χαλί τελείως άσχετο με το πρώτο μισό. Το αποτέλεσμα είναι πως το κομμάτι στην Extended Version του χάνει την ομορφιά του. Το The Dream (01:49) είναι κι αυτό μεγαλωμένο κατά τριάντα δευτερόλεπτα αλλά αυτή τη φορά παραμένει πιστό στην μελωδία και το ύφος που υπάρχει και στην πιο σύντομη βερσιόν του. Είναι το θέμα του πεταλούδα ερμηνευμένο από ένα ακορντεόν. Όλα τα υπόλοιπα κομμάτια μέχρι και το Gift From the Sea (Film Version) (08:18) είναι ίδια με την γαλλική έκδοση. Το Gift From the Sea είναι ακριβώς όπως ακούστηκε στην ταινία και έχει 2 ολόκληρα λεπτά παραπάνω από τις άλλες εκδόσεις. Τι καινούργιο υπάρχει όμως εδώ; Μετά τα 6 λεπτά η μουσική μένει πιστή στο όμορφο κλίμα αλλά στο τελευταίο λεπτό σκοτεινιάζει και γίνεται περιγραφική. Δεν νομίζω ότι προσφέρει κάτι στην αυτόνομη ακρόαση. Το The Pearl (01:03) δεν υπήρχε σε καμιά από τις δυο εκδόσεις αλλά είναι σαν μια παραλλαγή του Arrest (02:09). Τίποτε σπουδαίο. Το The Garden (00:51) είναι μια αριστουργηματική μίνι εκδοχή του βασικού θέματος με το πιάνο σε πρώτο πλάνο!!! Καλοδεχούμενο. Τα ίδια ισχύουν και στο Farewell—Part 1 (00:59) όπου έχουμε το βασικό θέμα με άρπα αλλά στην συνέχεια  κλείνει με ένα παράξενο σκοτείνιασμα της ορχήστρας σαν να προμηνάει κάτι άσχημο. Ενδιαφέρον. Το Farewell—Part 2 (02:25)  και το End Title (02:45) είναι το Survival που υπάρχει στις δυο προηγούμενες εκδόσεις στην διάρκεια των 5 λεπτών. Εδώ έχει χωριστεί προφανώς σε δυο μέρη για να μην μπερδεύεται το βασικό θέμα με την ατονική μορφή της δεύτερης σύνθεσης. Έτσι όμως η διαλεκτική σχέση έχει κομματιαστεί και η άγρια ομορφιά και η φιλοσοφία όλου του θέματος  θρυμματίζεται. Και περνάμε στην Source Music η οποία δεν έχει και το παραμικρό ενδιαφέρον και τα αποσπάσματα κλασικής μουσικής και κάποια ελαφριά τζαζ σε πετάνε τελείως εκτός κλίματος.!!!! Και πάμε  στα Bonus Tracks. Το μόνο ενδιαφέρον είναι το τραγούδι το οποίο υπάρχει στην αγγλική του βερσιόν και όχι στην γαλλική. Εξαιρετικό φυσικά!!! Συνοψίζοντας η έκδοση των 71 λεπτών δεν προσφέρει τίποτα ουσιαστικό εκτός από το τραγούδι και το εικοσασέλιδο βιβλιαράκι. Ο ήχος είναι κι εδώ εξαιρετικός αλλά όλη η φιλοσοφία του άλμπουμ που έφτιαξε ο Γκόλντσμιθ έχει εξαφανιστεί. Είναι μόνο για μουσικούς και μελετητές ενώ η γαλλική βερσιόν είναι ένα κόσμημα μουσικής ακρόασης με τα θέματα όπως πρέπει να είναι και μάλιστα αλλαγμένα χρονικά ώστε να υπάρχει δομή κλασικής μουσικής με εναλλαγές στο ύφος.

       Στην ιστορία της κινηματογραφικής ιστορίας λίγες είναι οι στιγμές που ο συνθέτης μπορεί να ξεπεράσει την ταινία, τον σκηνοθέτη και τα στενά πλαίσια  του εκάστοτε έργου. Ο Goldsmith τούτη η ιδιοφυΐα του εικοστού αιώνα τα κατάφερε αρκετές φορές. Ο Πεταλούδας είναι μια απ’ αυτές τις περιπτώσεις και ίσως η κορυφαία του στιγμή όπου στηρίχτηκε σε ένα βαλς για να περιγράψει αυτόν τον χαρακτήρα μα και τα ανθρώπινα ιδεώδη και ιδανικά. Η μουσική του ταιριάζει σε κάθε φυλακισμένο σε κάθε γωνιά της γης. Έτσι τονίζουνε  τις αντιθέσεις κύριε Τόμας Νιούμαν που στην Τελευταία έξοδος δεν έκανες τίποτα. Αναρωτιέμαι αν υπάρχει κάποιος άλλος συνθέτης που για ένα τόσο βαρύ θέμα, για τοσο σπουδαία πανανθρώπινα ιδεώδη θα έγραφε ένα βαλς και θα το τοποθετούσε δίπλα σε εφιαλτικές ενορχηστρώσεις και αρμονίες…Ελάχιστοι…Και ακόμα πιο ελάχιστοι θα το κατάφερναν. Ο  Goldsmith τόλμησε. Όπως τόλμησε και ο πεταλούδας . Και οι δυο τα κατάφεραν και νίκησαν. Και έτσι ο Goldsmith μέσω της μουσικής συναντήθηκε με έναν εντελώς μεταφυσικό τρόπο με τον Πεταλούδα και τον Andy Dufresne τον χαρακτήρα από το Τελευταία έξοδος . Έναν άνθρωπο που φυλακίστηκε κι αυτός άδικα, μα κι αυτός έβαλε σκοπό της ζωής του την ελευθερία. Και ας μην έγραψε ποτέ  την μουσική γι’ αυτή την ταινία ο Goldsmith.

* η αλεατορική μουσική αναφέρεται στην ουσία σε πολύπλοκες συνθέσεις στις οποίες ο ρυθμός και η εκτέλεση δεν προκαθορίζονται ακριβώς από την παρτιτούρα αλλά αφήνονται στην εκτέλεση από την ορχήστρα...συγκεκριμένα στον πεταλούδα στο θέμα antonio's death στο κρεσέντο του φινάλε που γίνεται αυτή η βαβούρα και ο πανικός αλλά και σε ένα βαρυφορτωμένο σημείο εκεί με τα πιτσικάτος χάνεται τελείως η φόρμα και ο ρυθμός αν προσέξεις...αυτό είναι αλεατορική μουσική   (Βασιλης Κουτσουνάκης)

Οι τρεις εκδοχες του Πεταλουδα. Προτιμηστε την πρωτη με τα 45 λεπτα της Universal France. 

Games Of thrones

                Οτι πιο κοντά στην αρχαία ελληνική τραγωδία

Καταρχήν το Games Of Thrones έχει πάρα πολλά προβλήματα.Το κυριότερο απ' αυτά είναι ότι πολλά πράγματα λέγονται αντί να δείχνονται. Μαθαίνουμε πολλα πραγματα για τους χαρακτήρες απο τους μονολόγους και  διαλογους κάτι το οποίο εν έτη 2019 είναι  απόλυτο σφάλμα Είναι ο νούμερο ένας κανόνας της δραματουργίας εδώ και χρόνια: ΔΕΙΞΤΕ ΜΗΝ ΛΕΤΕ!!! θα παραθέσω μια άλλη σειρά με πληθώρα χαρακτήρων η οποία κάθε φόρα που ήθελε να διυσδήσει στην ψυχοσύνθεση των ηρώων έδειχνε αποσπάσματα απο το παρελθόν με σκηνές δείχνοντάς μας μέσα απο τις πράξεις τους τον χαρακτήρα τους και την προσωπικότητα τους. Η σειρα αυτη ειναι το Lost οπού όλα εκεί δειχνόντουσαν απο τις πράξεις. Εδώ εχουμε μια τελείως ξεπερασμένη τεχνική, οπως είναι οι μονόλογοι.Έτσι λοιπόν η σειρά τους τρεις πρώτους κύκλους φαντάζει ιδιαίτερα φλύαρη. Το αλλό μεγάλο της πρόβλημα είναι οι αποστάσεις και ο χρόνος ταξιδιών. Δηλαδή υπήρχαν περιπτώσεις που ένα ταξιδι απο την μία άκρη στην αλλή γίνονταν στο ίδιο ακριβώς επεισόδιο κυρίως στον Λόρδο Μπέιλς, και σε άλλες περιπτώσεις μια ίδια περίπου απόσταση κάναν πέντε επεισόδια να την διασχύσουν. Αυτές οι δυο πολύ χτυπητές αδυναμίες κάπου σε πετάνε έξω απο την ιστορία. ΟΜΩΣ!!! Εδώ μπαίνει το όμως!Από την άλλη έχουμε τόσα πολλά υπερθετικά στοιχεία που καλύπτουν αυτές τις αδυναμίες και με το παραπάνω.

Πρωτον: Το Games of Thrones δεν είναι για ηλίθιους. Και αυτό γιατί οι πολλοί ήρωες ,οι πολλές ονομασίες ,οι πολλές τοποθεσίες η διαλεκτικότητα των ηρώων που είναι και καλοί και κακοί ταυτόχρονα κουράζουν το απαίδευτο και τεμπέλικο κοινό που έχει μάθει σε εύκολα σήριαλ και μασημένη τροφή απλά για να περνάει την ώρα του. (Αυτό δεν το κατάλαβα ποτέ.Για πιο λόγο να σκοτώνεις την ώρα σου???Ο χρόνος που μας έχει δοθεί είναι ελάχιστος.Ύπάρχει τόσος πολύ όγκος αριστουργημάτων να χωθεί κάποιος και ομώς όχι.Προτιμάμε να σκοτώνουμε την ώρα μας λές και έιμαστε αθάνατοι σαν τα ξωτικά του Αρχοντα. Λες και είμαστε στο 1800 που δεν υπήρχε ούτε κινηματογράφος, ούτε σειρές , ούτε στερεοφωνικά να ακούς μια αγαπημένη μουσική ξανα και ξανά και η μόνο συντροφιά του ανθρώπου ήταν το βιβλίο.) Επίσης δεν έχει σύντομη περίληψη στην αρχή κάθε επεισοδίου που να λέει τι έγινε στο προηγούμενο. Δεν με ενδιαφέρει να το θυμάστε. 

Δευτερόν: Εχουμέ μια λεπτομερέστατη και εντυπωσιακότατη αναπαράσταση εποχής. Πρόκειται μέχρι στιγμής για την τελειότερη σειρά σε αυτο το είδος. Αυτό το παράλληλο σύμπαν που δημιούργησε ο Μάρτιν εκτείνεται σε έναν καμβά ασφαλώς μεσαιωνίκο. Και δεν είναι μόνο τα σκηνικά και τα κουστούμια αλλά και οι συμεριφορές όχι μονο των βασικών χαρακτήρων αλλά και της μάζας. Απο τους αριστοκράτες μέχρι και τον λαό. Κάθε περιοχή έχει τα δικά της ήθη και έθιμα και τις δικές της παραδόσης. Οι γάμοι μεταξύ συγγενών σε ένα βασίλειο είναι κάτι φυσιολογικό ενώ σε ένα άλλο κατακριτέοι. όπως και οι σεξουαλικές προτιμήσεις.

Και περνάμε στα πολύ σπουδαία. Την σχέση της σειράς με την Ρωμαική ιστορία ,τις σαιξπιρικές τραγωδίες και κυρίως την Αρχαία ελληνική τραγωδία.

Δεν χρειάζεται να είναι κανείς ιστορικός για να καταλάβει κανείς οτι ο Μάρτιν τοποθέτησε την ρωμαική ιστορία τον Μεσαίωνα με κάποιες φυσικά παραλλάγες. Οι βόρειες φυλές πέρα απο το τείχος ,με τους θηριώδεις πολεμιστές ,οι οποιές ζουν απείθαρχα πολεμώντας η μία την άλλη και κάνοντας επιθέσεις στην Αυτοκρατορία του Γουέστερος προκαλώντας τις φθορές και οι οποιές ενώθηκαν μόνο μια φορά την ιστορία τους κάτω απο έναν ηγέτη μοιάζουν πάρα πολύ με τους Γαλάτες. Όντως κάτι τέτοιο στην πραγματική ιστορία έγινε για πρώτη φορά όταν ο  Βερσινζεντορίξ ήταν ο μοναδικός πολέμαρχος που ένωσε τους γαλάτες και αφου συγκέντρωσε έναν εκλπηκτικό στρατό απο 240.000 πολεμόχαρους άντρες αμύνθηκε εναντίον των Ρωμαίων. Δυστυχώς όμως έπεσε επάνω στην μεγαλοφυία του Ιουλιου Καίσαρα που με 90.000 ρωμαίους τους εξαφάνισε.

Οι Νταθράκοι, αυτοί οι άριστοι ιππείς με τα πρωτόγονα ένστικτα οφείλουν την δημιουργία τους στους Ούννους. 

Η Καλλίσυ που απελευθερώνει τον έναν σκλαβομένο λαό μετά των άλλον είναι σίγουρα ο Σπάρτακος. Εδώ υπάρχει και μιαν ιδεολογική διαφορά που την διαφοροποιεί απο τον Σπάρτακο. Το κύριο αίτημα του Σπάρτακου ήταν οι σκλάβοι να επιστρέψουν στα σπίτια τους. Δεν είχε βάλει ζήτημα κατάλησης της Ρωμαικής Αυτοκρατορίας ή αλλαγή ενός συστήματος με  ενά άλλο. Η Καλίσσυ μιλάει ανοιχτά για παγκόσμια επανάσταση και κατάληψή του Θρόνου κι έτσι φερνει περισσότερο προς τον Λένιν. Μάλιστα όταν απελευθερώνει τους Νότιους Λαούς και τους απαλάσει απο τα δεσμά οι ξεπεσμένοι Αρχοντες ξεκιναν αμέσως την αντεπανάσταση προκαλώντας της μεγάλη ζημιά οπως ακριβώς έγινε και με την Οκτωβριανή επανάσταση. Τα συνθημάτα επίσης στους τοίχους "Θάνατος στα αφεντικά" είναι ακόμη μια απόδειξη πως ο Μαρτιν είχε στο μυαλο του και λίγο απο Λένιν. Επίσης μια άλλη απόδειξη είναι η συζήτηση που είχε με τα αφεντικά όταν εκείνα τις λέγανε πως δεν γίνεται να υπάρξει ένας κόσμος χωρίς δούλους και πως είναι παράδοση χιλιάδων ετών. Αυτή η συγκρουσή μεταξύ καινούργιου και παλιού μας φέρνει έντονα στο μυαλό τις διαμάχες που υπήρχαν πάντα στις κοινωνικες ανακατατάξεις. Όμως δεν μπορούμε να πούμε πως ο Μάρτιν είναι Μαρξιστής ,γιατί η κατάργησή της δουλείας ήρθε με την άνοδο του καπιταλισμόύ. ( Άσχετα αν τώρα δημιουργεί πάλι σκλάβους. Αυτό συμβαίνει επειδή αυτό το σύστημα φτάνει στο τέλος του.Και φυσικά ότι φτάνει στο τέλος του γίνεται πολύ επικύνδυνο)) Μάλιτστα ο Τάιρον Λάνιστερ το λέει καθάρα σε μια συζήτηση μαζί τους,όταν εκείνα φοβόντουσαν πως θα χάσουν τα πλούτη τους αν καταργηθεί η δουλεία. "Εγω είμαι απο τους πιο πλούσιους ανθρώπους στον κόσμο και απο κει που κατάγομαι δεν υπάρχουν καθόλου δούλοι". Ο Μάρτιν λοιπον δεν είναι μαρξιστής. Είναι σίγουρα άνθρωπος προοδευτικός και τον ενοχλεί που τα πράγματα οδεύουν πάλι στον θεσμό της δουλείας και είναι σαν να λέει στους επιχειρηματίες ,"οτι κύριοι δεν χρειάζεται να υιοθετίσεται την απλήρωτη εργασία για να παραμείνετε μεγιστάνες . Υπάρχει τρόπος να είμαστε όλοι ικανοποιημένοι" . Δεν ζητάει λοιπόν κατάργηση του καπιταλισμού,αλλά καλύτερο καπιταλισμό όπως και ο περισσότερος πλανήτης αυτήν την στιγμή.Το αν σε μερικά χρόνια η πλειοψηφία θα θέλει κατάργηση του καπιταλισμού ,αυτό δεν το ξερώ.Το αν ο Μάρτιν και ο κόσμος  έχει δίκιο αυτό είναι άλλο ζήτημα. Προσωπική μου άποψη πως ο καπιταλισμός όχι μόνο δεν θα καλυτερεύει αλλά θα χειροτερεύει. Ύπαρχει μια περίπτωση να καλυτερέψει ο καπιταλισμός μόνο αν δουν οι έχοντες οτι παν να χάσουν την εξουσία. Και όταν λέω να χάσουν την εξουσία δεν εννόω τα πιόνια τους. Τον Μακρόν, τον Τραμπ, την Μερκελ, τον Ομπάμα κλπ αλλά τις πολυεθνικές. Όταν λοιπόν οι πολυεθνικές δουν οτι παν να χάσουν την εξουσία (την ελευθερη οικονομία) και τα κέρδη τους απο τον Λαό τότε ναι θα αρχίζουν να παραχωρούν κάποια προνόμια. Γιατί οι καπιταλιστες έχουν ένα πολύ σοβαρό πλεονέκτημα έναντι του Λάου. Όταν δουν τα σκούρα συνεννοούνται πολύ πιο ευκολά απο τους εργαζομένους.

Το Βασίλειο του Γουεστερος με τις διχόνειες ,τις ίντρικες ,τις διαστροφές, την διαφθορά, την εξαθλίωση του λαού, την αστυνομοκρατία, την εκκεντικότητα   των αυτοκρατόρων του μας παραμπέπει σίγουρα στην Ρωμαικη αυτοκρατορία. Ο οίκος των Λάνιστερ που έχει σαν ρητό " Δεν νοιάζεται το λιοντάρι για την γνώμη των προβάτων" και περιφρονεί των λαό έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τον Οικο των Σταρκ που είναι πιο δημοκρατικοί κάτι που στην αρχαία ρωμη αυτά τα δύο ρεύματα ήταν σε συνεχή σύγκρουση. Οι Βασιλιάδες Τζέφρυ Λάνιστέρ και Ράμσευ Μπόλτον έχουν κάτι απο την διαστροφή του Κόμοδου.

Ο Μάρτιν λοιπόν τοποθέτησε την Ρωμαικη ιστορία σε μεσαιωνικό φόντο και πήρε άριστα. Πάμε να δούμε τώρα και το πιο βασικο της στοιχείο.Αυτο που την κάνει να είναι μια συνέχεια των δικών μας τραγικών. Την σχέση της με την αρχαία τραγωδία.

Λοιπόν ,αυτό που κάνει την αρχαία μας τραγωδία τόσο γοητευτική ,τόσο διαχρονική, τόσο καθολική ,τόσο σπουδαία είναι ΄δυο πράγματα: Η σύγκρουση δικαίων και τα αναπάντητα ερωτήματα.

ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΔΙΚΑΙΩΝ: Το  μεγαλοφυες στην τραγωδια  ειναι οτι δεν πολεμάει το καλό με το κακό ,το δίκαιο με το άδικο. Αλλά τα δίκια μεταξύ τους. Κάθε φορά που μιλάει η Αντιγόνη έχει δίκιο. Κάθε φορά που μιλάει ο Κρέοντας έχει δίκιο. Κάθε φορα που μιλάει ο Μενέλαος  έχει δίκιο. Καθε φορά που μιλάει ο Αγαμέμνονας έχει δίκιο και πάει λέγοντας. Έιναι εκπληκτικό το πως Αμερικάνοι συγγραφείς, και κυρίως ο Μάρτιν,  πήραν το κυριότερο στοιχείο της δικιάς μας τραγωδίας και το κολήσαν αυτούσιο στις δικές τους τραγωδίες. Έτσι λοιπόν και στο Games of Thrones έχουμε σύγκρουση δικαίων και όχι δίκαιου με άδικου όπως στον Άρχοντα του Τόλκιν. Διότι ο ένας εμπνέεται και έχει σαν οδηγό τον Ευριπίδη τον Σοφοκλή τον Αισχύλο και ο άλλος την απλοική  Χριστανική φιλοσοφία.Δεν μηδενίζω τον Τόλκιν ,ίσα ίσα που είναι αξιοθαύμαστο αυτο που έκανε με τον Αρχοντα, αλλά ο Μάρτιν  προχωρεί πολλά σκαλιά παραπάνω.Έτσι λοιπόν κι εδώ όσο δίκιο έχει ο οίκος των Σταρκ ,αλλό τόσο δίκιο έχει και ο οίκος των Λάνιστερ,όσο δίκιο έχει ο Τάιρον Λάνιστερ άλλο τόσο δίκιο έχει και ο πατέρας του. Όσο δίκιο έχουν οι σύμαχοι που πολεμόυν εναντίον των Νεκρών άλλο τόσο δίκιο έχει και η Σέρσευ Λάνιστερ που τους κοροιδεύει και δεν στέλνει το στρατό της. Οσό δικιο έχουν οι δύο λόρδοι που δεν προσκυνούν την Καλίσσυ ,άλλο τόσο δίκιο έχει κι αυτή που τους καίει.Όσο δίκιο έχουν αυτόι που βάζουν την Σέρσευ να κάνεί τον δρόμο της ντροπής ,άλλο τόσο δίκιο έχει κι αυτή που ανατινάζει αθώους και ενόχους σε μια μνειμειώδη σκηνή. Η σύγκρουση δικαίων είναι κατι πρωτοφανές στο Games of Thrones βρίσκεται παρόν σε όλη την σειρά με όλους τους χαρακτήρες. 

ΤΑ ΑΝΑΠΑΝΤΗΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ: Όλα τα μεγάλα έργα της ανθρωπότητας βάζουν ερωτήματα αναπάντητα. Ας πάρουμε παράδειγμα την αγαπημένη μου τραγωδία. την Ιφιγένεια Εν Αυλίδι του Ευριπίδη.

Πως γίνεται ένας πατέρας σαν τον Αγαμέμνονα που είχε ενδιασμούς για την θυσία της Ιφιγένειας την στιγμή που και ο αδερφός του ,του έχει πει οτι δεν χρειάζεται να θυσιάσει την κόρη του εκείνος αποφασισμένος του λέει οτι θα το κάνει. Πως άλλαξε την γνώμη του τόσο απότομα;

Και γιατί επίσης υπάρχει αυτή η απότομη μεταστροφή της Ιφιγένειας που την μία λέει μην με θυσιάσεις και την άλλη λέει θα θυσιαστώ???

 Αυτά τα ερωτήματα είναι αναπάντητα εως και σήμερα. Ή μάλλον οι απαντήσεις που έχουμε είναι μοιρασμένες. Η εθνικοπατριωτική άποψη δίνει την απάντηση πως μπροστά στα οφέλη της πατρίδας ένας πατέρας πρέπει  να θυσιάσει ακόμη και το παιδί του γιατί πρώτα η πατρίδα και μετά η οικογένεια. Και στην μεταστροφή της Ιφιγένειας απαντάνε πως είναι καθαρός ηρωισμός και πως όλα τα κοριτσάκια πρέπει να σκέφτονται έτσι ηρωικά και να μην υπολογίζουν την ζωή τους μπροστά στα οφέλη της πατρίδας. 

Από την ΄άλλη, η μαρξιστική  άποψη δίνει τις δικές της απαντήσεις. Η μεταστροφή του Αγαμέμνονα που λέει πως τελικά θα πάμε στην Τροία γιατι δεν γίνεται οι εχθροί να έρχονται εδώ και να μας κλέβουν τις γυναίκες, οφείλεται στα πλούτη που μυρίστηκε.Η αρπαγή της Ελένης ήταν η αφορμή για να ξεκινήσει έναν πόλεμο που θα τον κάνει πλούσιο και μπροστά στα πλόυτη θα σκοτώσω ακόμη και το ίδιο μου το παιδί. Τώρα  για την μεταστροφή της Ιφιγένειας υπάρχει η εξής απάντηση. Οτι έχουμε να κάνουμε με ειρωνία. Όταν η Ιφιγένεια αλλάζει γνώμη  και λέει θυσιάστε με ,δεν το κάνει για αγάπη προς την πατρίδα αλλά επειδή κατανοώντας το σκεπτικό του πολεμοκάπηλου πατέρα της και των ομοίων του, είναι σαν να τους λέει "σας σιχάθηκα πια. Θυσιάστε με να τελειωνουμε με εσάς που έμπλεξα" . Βέβαια το να θυσιαστείς για την πατρίδα σου είναι πράγμα  απολύτως φυσιολογικό και ιδεατό. Άλλο όμως να θυσιαστώ πολεμώντας έναν κατακτητή που θα καταλύσει δικαιώματα και που θα βιάσει την οικογένεια μου και άλλο να θυσιαστώ για να τα κονομήσουν κάποιοι. Τώρα το ποιος από τους δύο έχει δίκιο βρείτε το μόνοι σας.

 Στο Games of Thrones έχουμε πολλά αναπάντητα ερωτήματα. Μπορεί κανεις να πει με σιγουριά αν ο Τζων Σνόου είναι προδότης η όχι?? Μπορει να πει κανείς με σιγουριά  αν ο Ταίρον Λανιστερ που στρέφεται εναντίον του οίκο του είναι προδότης? Μπορεί να πει κανείς με σιγουριά αν η Καλίσυ είναι απελευθερώτρια ή κατακτητής? Η Σερσευ Λάνιστερ έχει δίκιο οταν ανατινάζει το ιερο;Οι φανατικοί θρησκόληπτοι έχουν δίκιο που την εξευτελίζουν έτσι κάνωντας την να περπατήσει γυμνή σε όλο το πλήθος? Όταν η ερωμένη του Τζων Σνόου ,η βάρβαρη κοκκινομάλα, του μιλάει για ελευθέρια με τον αναρχικό και απείθαρχο τρόπο ζωής που ζουν οι βάρβαροι και του λέει πως μέσα απο το τείχος υπάρχει η σκλαβιά των κανόνων έχει δίκιο.Οταν ο Τζων Σνόου της αντιλέγει πως οι κανόνες είναι που κάνουν η ζωή να έχει κάποιο νόημα έχει κι αυτός δίκιο με την σειρά του.Τί είναι ο Τζων Σνόου? Ελευθερος η φυλακισμένος? Παρομοίως και μια αλλη τραγωδία έχει αναπάντητα ερωτήματα. Το Breaking Bad .

Μπορει να πει κανείς με σιγουρια αν ο Γουελτρ Γουάιτ είναι νικητής η χαμένος? Μπορει κανεις να πει με σιγουρια αν όλα αυτά τα έκανε γι αυτόν ή για την οικογένεια του? Γιατί η γυναίκα του αλλάξε τελείως στάση οταν έμαθε τι έκανε? Γλυκάθηκε απο τα χρήματα ή τον στηριξέ επειδή τον αγαπούσε? Γιατί ο Γουέλτερ έχει εμμονή με τον Τζέσι και δεν τον αποχωρίζετε? 

όλα αυτά τα ακρως γοητευτικά ερωτήμα που βάζουν τα μεγαλα έργα μπορεί κανεις να τα δει σε αυτες τις δύο σειρές. 

Μα τα θετικά του Games of Thrones δεν εξαντλούνται εκεί. Οι επιροές του δεν έχουν να κάνουν μόνο με την ρωμαική ιστορία ,την αρχαια και σαιξπιρική τραγωδία αλλά και με τα Ομηρικα έπη και την ιστορια της αρχαιας ελλάδας. Κάθε στρατόπεδο έχει τους δικούς του πολεμιστές και βασιλίαδες με τα δικά τους χαρακτηριστικά ο καθένας.Απο την μία εχουμε Αχιλλέα , Αίαντα και  Οδυσσεα και απο την άλλη Έκτορα,Πάρη και Πρίαμο. Έτσι κάθε μάχη έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον γιατί παρακολουθούμε ξεχωριστούς και ικανους ήρωες και όχι χαρακτήρες καρικατούρες. Οι οίκοι που μάχονται μεταξύ τους καθώς και οι φυλές μπορει βεβαίως να είναι πιο κοντά στην ρωμαική ιστορία ,αλλά όμως μπορεί να είναι και αρχαίοι έλληνες που τρώγονται μεταξύ τους παραμονές της μεγάλης επίθεσης. Κατι που στο Games of Thrones είναι ο στρατός των νεκρών ,αλλά μπορεί να είναι και οι Πέρσες. Μπορεί να βλέπουμε Θηβαίους με Κορίνθιους, Αθηναίους με Σπαρτιάτες να συναγωνίζονται για την κυριαρχία της Ελλάδας. Οι ασπίλοι έχουν σπαρτιατικά χαρακτηριστικα, ενω εκεί που εκπαιδεύονται οι Μέιστερ θα μπορούσε να είναι και η Κως όπου εκπαιδεύονταν όλοι οι γιατροί.Έπίσης ο Σαμγουελ Τάρλυ λέει πως θέλει να πάει στην πόλη με την μεγαλύτερη βιβλιοθήκη όπου οι τέχνες ακμάζουν,κάτι που θα μπορούσε να είναι η Αλεξάνδρεια ή η Αθήνα. Όταν Ο Τάιρον Λανιστερ ανατινάζει τον στόλο του Στάνις Μπεράθιον αυτό το έκανε αφού μελέτησε τα βιβλία της ιστορίας και μας φέρνει στο μυαλό όχι μόνο το υγρο πυρ μα και τον Αρχιμήδη που εκαιγέ τα πλοία με κάτοπτρα.

Στον στρατο των νεκρών πρέπει να σταθούμε. Τι ακριβώς αντιπροσωπεύουν οι νεκροί?? Οι Λευκοί οδοιπόροι είναι δημιούργημα των παιδιών του ΄δάσους .Τους δημιουργήσανε για να προστατευσούν τα δάση απο την απληστία των ανθρώπων που τα κόβανε για να δημιουργήσουν τα βασιλεια τους. Τα παιδιά του δάσους χάσαν όμως τον έλεγχο και οι λευκοί οδοιπόροι στράφηκαν στο τέλος ενταντίον των δημιουργών τους. Εδώ έχουμε ενα άκρως εντυπωσιακό εύρημα. Απο την μία έχουμε ένα απλοικό οικολογικό μυνημά και απο την άλλη κάτι πολύ πιο βαθύ. Για πιο λόγο στράφηκαν εναντίον των δημιουργών τους? Έναν παρόμοιο προβοληματισμό είχαν δυο αριστουργηματικές ταινίες. Η ομίχλη και το Μπλέιντ Ράνερ. Στην ομιχλη του Κάρπεντερ οι νεκροι επιστρέφουν για να επιβάλουν δικαιοσύνη σκοτώνοντας όσους  τους οδήγησαν σε ατιμοτικό θάνατο διά προδοσίας. Αφού πάρουν τα κεφάλια όσων ευθύνονταν γι αυτη την τραγωδία θα επεστρέψουν πάλι απο κει που ήρθαν. Στο Μπλέιτ Ράνερ οι ρέπλικες επαναστατούν εναντίον των δημιουργών τους γιατί τους έδωσαν ημερομηνία λήξης.Τους προγραμάτισαν να πεθάνουν μετά απο κάποια χρόνια αφού έχουν ζήσει μια ζωή χωρίς συναίσθημα και υπερετώντας τους ισχυρούς Ξεκινάνε λοιπόν μια απέλπιδα και μάταιη προσπάθεια ωστέ να βρουν τον δημιουργό τους και να τους δώσει λίγη ζωή ακόμη.Όλο λοιπόν το δίκιο το έχουν οι νεκροί της ομίχλης και οι ρέπλικες του Μπλέιντ Ράνερ. Τωρα οι Νεκροι του Games of Thrones δεν έχουν κάποιο κίνητρο. Εδώ είναι άλλη μια χτυπητή αδυναμία της σειράς. Δεν ξερω αν στο τελευταίο κύκλο αναλυθούν καπώς περισσότερο αλλα μέχρι στιγμής είναι το μόνο βασίλειο χωρίς βάθος.

Όμως το ακόμη εντυπωσιακότερο χαρισμά αυτής της σειράς δεν είναι η σχέση της με τις μεγάλες τραγωδίες αλλά η εξέλιξη των χαρακτήρων. Πραγματικά θα μπορούσαν να γραφτουν βιβλία για το πως τόσοι πολλοί χαρακτήρες περνάνε τόσα πολλά σκαμπανεβάσμτα. Είναι κάτι εξωπραγματικό,είναι κάτι πρωτάκουστο και κάτι ασύληπτο. Σχέδον όλοι οι ηρωες διανύουν έναν γολγοθά,.μια Οδύσεεια. Όσους βλέπουμε στο ζενίθ φτάνουν στο ναδίρ και μετα πάλι στο ζενιθ. Οσους βλέπουμε στον Πάτο φτάνουν στην κορυφή, μετά πάλι στον Πάτο και μετά ξανά στην κορυφή. Είναι κατί ακραία γοητευτικό που σε συγκλονίζει και θα πρέπει να μελετηθεί απ όλους τους συγγραφεις ο τρόπος με τον οποιο γίνονται όλα αυτα. Ο Τζων Σνοου απο παιδάκι για τα θελήματα έγινε βασιλιάς του Βορρά,απο βασιλιάς του Βορρά τελικά ασπάστηκε τον τρόπο ζωης των άγριων και ήρθε σε ειρήνη μαζί τους. Όμως τελικά οι ρίζες του τον κράτησαν και επέστρεψε στην πειθαρχημένη ζωή. Εκεί αμφισβητήθηκε έντονα και δολοφονήθηκε. Ξαγγενήθηκε όμως και πλέον αναγέννημένος οδηγεί τον στρατό του. Οι αδερφες Σταρκ επίσης εχούν κι αυτές μια Οδύσσεια μπροστά τους. Ο Τζέιμι Λανιστερ απο τα ψηλά στα χαμηλά ,κοντά στον θάνατο και τον εξευτελισμό και μετά πάλι στα ψηλά. Η Καλίσσυ το ίδιο. Ο Θίον Γκέιτζοι μια απο τα ίδια. Ο Τάιρον Λανιστερ επίσης. 'Εσωσε το βασίλειο των Λανιστερ και ο λαός στράφηκε εναντίον του. Καταδικάστηκε σε θάνατο και απο πλούσιος έγινε σκλάβος για πούλημα και μετά πάλι το δεξί χέρι της Βασσίλισσας ,αλλά σε άλλον Οίκο. Μα δεν είναι μόνο οι Βασιλιάδες και οι πολέμαρχοι που περνάνε δια πυρος και σιδήρου. Είναι και οι σωματοφύλακες τους. Το λαγωνικό απο νούμερο ένας σωματοφύλακας κόντεψε να σκοτωθεί απο γυναίκα και τελικά τα κατάφερε και επέζησε. Ο  Μορμοντ, ο σωματοφύλακας, της Καλίσυ, τρομερός και ξακουστός ξιφομάχος, πολεμάει δίπλα της, δοξάζεται , εξορίζεται, επιστρέφει, αρωσταίνει και κοντευεί να πεθάνει,φευγει για να βρει την θεραπεία , και τέλος επιστρέφει κι αυτός αναγεννημένος. Το Βουνο ,ο σωματοφύλακας της Σέρσευ μια απο τα ίδια. Κοντεψέ να πεθάνει και αναγεννήθηκε πιο ισχυρός.'Ολοι λοιπόν οι ήρωες είναι αναγενημένοι γιατί όλοι έχουν πεθάνει. Πρόκειται για μεγαλοφυή ευρήματα. Μα πάνω απ όλα στέκεται η Σίρσευ Λάνιστερ. Αύτή η δολοπλόκα,ραδιούργα,πουτάνα, σκρόφα, ένα κράμα Λαίδης Μάκβεθ και Ριχάρδου Γ έιναι ο απόλυτος χαρακτήρας. Όλοι μισούμε την Σιρσεύ μα όταν κάνει την διαδρομή της στην πορεία της ντροπής αρχίζουμε και την συμπονάμε.Και όταν ανατινάζει την εκκλησία και σπέρνει τον Θάνατο, αρχίζουμε κάπου και την θαυμάζουμε και την κατανοούμε. 
Τετοιά διαδρομή, πολυπλοκότητα, εναλαγές  και ψυχοσύνθεση σε τόσους πολλόυς και διαφορετικούς χαρακτήρες δεν μπορεί να βρεις όχι μόνο στην τηλεόραση ,αλλά ούτε και στην λογοτεχνία. 

     Μέχρι στιγμής λέμε στους νέους τα κείμενα που πρέπει να διαβάσουν απαραιτήτως στην ζωή τους προτού εγκαταλαίψουν τον μάταιο τούτό κόσμο. Και σχεδον όλοι οι ανθρωποί του πνεύματος σε όλο τον κόσμο έχουν σαν αρχή αυτο: ΟΜΗΡΟΣ- ΑΡΧΑΙΟΙ ΤΡΑΓΙΚΟΙ- ΣΑΙΞΠΗΡ- ΝΤΟΣΤΟΓΙΕΦΣΚΙ. Η λιστα μεγάλωσε.Δίπλα στα μεγάλα επιτεύγματα του ανθρώπινου μυαλού  προστέθηκε ακόμη το Games of Thrones και το Breaking Bad!!!! Ο Μαρτιν είναι ένας τεράστιος συγγραφέας και μέγας Φιλέλληνας που ξέρει απ έξω όλη την αρχαία ιστορία γι αυτό και μεγαλούργησε. Δεν έχω υπόψην μου τα βιβλία του,πάντως οι φαν λένε οτι μετά τον τρίτο κύκλο η σειρά ξεφευγει απο τα έργα του μα θα τα μελετήσω όμως, όπως και θα ξαναδω την σειρα καθότι κρύβονται ακόμη πολλά στοιχεία μιας και ο Μάρτιν όπως και οι δικοί μας ήταν αρκετά κρυψήνοι.

Εκείνη την μέρα του Ντένις Λεχέιν

                                       ΕΚΕΙΝΗ ΤΗΝ ΜΕΡΑ  ΤΟΥ ΝΤΕΝΙΣ ΛΕΧΕΙΝ

                                               ( Στάινμπεκ από την ανάποδη)

Εκείνη η μέρα δεν είναι πάρα η μέρα όπου για πρώτη φορά στα χρονικά η αστυνομία μιας πόλης απεργεί. Εδώ μιλάμε για την αστυνομία της Βοστώνης. 1400 αστυνομικοί κατέβηκαν σε απεργία η οποία και καταπνίγηκε από την πολιτοφυλακή των ΗΠΑ. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Η οκτωβριανή επανάσταση δεν έφερε μονάχα σαρωτικές αλλαγές στην Ρωσία αλλά σαν τσουνάμι παρέσυρε και τον υπόλοιπο κόσμο. Ειδικά στην Αμερική που άρχισε ένα τεράστιο κύμα διαδηλώσεων απεργιών και καταλήψεων από μαύρους, ακτιβιστές, αναρχικούς, σοσιαλιστές, ακόμη και από την ίδια την αστυνομία. Εκείνη την εποχή οι εργαζόμενοι δούλευαν 80 ώρες την εβδομάδα παίρνοντας ψίχουλα και χωρίς καθόλου κοινωνικό κράτος.

«Είκοσι εννιά σεντς την ώρα για εβδομήντα τρεις ώρες εργασίας την εβδομάδα. Χωρίς δικαίωμα για υπερωρίες. Και αυτό ίσχυε για τους αστυφύλακες που περιπολούσαν τη μέρα, όπως ο Ντάνι και ο Στιβ Κόιλ, που είχαν την προνομιακή βάρδια. Οι καημένοι οι νυχτερινοί πληρώνονταν είκοσι πέντε σεντς την ώρα και δούλευαν ογδόντα τρεις ώρες την εβδομάδα. Ο Ντάνι θα το έβρισκε εξοργιστικό αν δεν ήταν μέρος μιας αλήθειας που την είχε αποδεχτεί από τη μέρα που περπάτησε: το σύστημα γαμούσε τον εργαζόμενο. Η μόνη ρεαλιστική απόφαση που έπρεπε να πάρει κάθε άνθρωπος ήταν αν θα πήγαινε κόντρα στο σύστημα και θα πεινούσε, ή θα έπαιζε μαζί του με όσο σθένος χρειαζόταν ώστε καμιά από τις ανισότητες να μην ισχύει για εκείνον». Σελ 59

Το πολύ ενδιαφέρον  μυθιστόρημα του Ντένις Λεχειν πραγματεύεται και εξιστορεί ακριβώς αυτό το γεγονός. Δυο είναι οι βασικοί χαρακτήρες του και ακριβώς δίπλα τους αναπτύσσεται ένα γαϊτανάκι δευτερεύων χαρακτήρων.

        Ο πρώτος χαρακτήρας είναι ο αστυνομικός Ντάνι Κόλφιν ένας προοδευτικός αστυφύλακας που ανήκει στην αστυνομία  της Βοστώνης ο οποίος βιώνει στο πετσί του όλη αυτήν την αδικία και εκμετάλλευση  που υφίσταται το σώμα της αστυνομίας χωρίς όμως να έχει ταξική συνείδηση.

«Οι Κόκκινοι δεν με ενοχλούν πολύ. Μου φαίνονται ακίνδυνοι ως επί το πλείστων. Τυπώνουν τις προπαγανδιστικές  φυλλάδες τους, πίνουν  πολύ τα βράδια και καταλήγουν να ενοχλούν τους γείτονες όταν αρχίζουν να τραγουδάνε δυνατά για τον Τροσκι και την Μητέρα Ρωσία».

Το όνειρό του είναι να πάρει προαγωγή που θα σημαίνει αυτομάτως και έναν καλύτερο μισθό. Ο κολλητός του, Στιβ Κοιλ  αστυνομικός και αυτός είναι  οργανωμένος στο συνδικάτο της αστυνομίας και παίρνει μέρος σε συνελεύσεις με σκοπό την καλυτέρευση των συνθηκών εργασίας. Του ζαλίσει τον έρωτα ότι πρέπει και αυτός να οργανωθεί στο συνδικάτο και να παλέψουν με συλλογικότητα για το καλύτερο. Ο Ντανι Κολφιν όμως ,έχει πατέρα, θείο και αδερφό επίσης  στην  αστυνομία. Και μάλιστα ο πατέρας του και ο θείος του είναι υψηλόβαθμα στελέχη και όλοι αντιριζοσπαστες.

«Είμαι εδώ» είπε ο Στινταμ σηκώνοντας τα μάτια από το πούρο του «επειδή οι εργάτες σε αυτήν την χώρα έχουν ξεχάσει τη θέση τους. Έχουν ξεχάσει, νεαρέ κύριε Κοφλιν ,ότι υπηρετούν σύμφωνα με την κρίση εκείνων που πληρώνουν τους μισθούς τους και ταΐζουν τις οικογένειές τους. Ξέρεις τι ζημιά μπορεί να κάνει μια δεκαήμερη απεργία;» σελ 111

 Η άρχουσα τάξη λοιπόν  ανησυχεί μήπως συμβεί και σε αυτούς ότι συνέβη και στους Ρώσους και μάλιστα περιμένουν κατάλυση του πολιτεύματος την πρωτομαγιά του 2019. Και έτσι αρχίζουν  και παίρνουν  μέτρα. Προσπαθούν να μην πιαστούν στον ύπνο. Και ξεκινάνε  δράση.

«Θα κυνηγήσουμε τους ανατρεπτικούς. Αυτούς που απειλούν την χώρα». σελ 112

Με κατασκοπία, σπιούνους και άγριο ξύλο πριν ακόμη το κίνημα γιγαντωθεί. Πιστεύουν ότι οι αδικημένοι της Αμερικής θα κάνουν ένοπλη επανάσταση και προετοιμάζονται. Στέλνουν λοιπόν τον Ντανι σε αποστολή. Να παρεισφρήσει στον συνδικάτο των αστυνομικών και να αρχίσει να τους δίνει πληροφορίες με σκοπό την προαγωγή του.

«Αν μας πεις αυτά που χρειαζόμαστε να μάθουμε για την υποδομή αυτού του υποτιθέμενου συνδικάτου των αστυνομικών και αν εισχωρήσεις σε μια ριζοσπαστική ομάδα που θα επιλέξουμε εμείς και γυρίσεις με τις απαραίτητες πληροφορίες που θα αποτρέψουν μια οργανωμένη βίαιη ανατρεπτική ενέργεια θα σε βάλουμε πρώτο στη σειρά»  σελ 112

Έτσι ο Ντανι λαμβάνει δράση. Όμως η επαφή με συναδέλφους του και η τριβή με όμοιούς του θα τον κάνουν να συνειδητοποιήσει ότι είναι κι αυτός στην ίδια μοίρα.

«Αυτό ωστόσο που δεν μπορούσε να καταλάβει με τίποτα ο Ντανι ήταν γιατί τα παράνομα ή στοχοποιημένα  συνδικάτα είχαν τη μοίρα που είχαν. Τις περισσότερες φορές αυτό που καταδικάζονταν ως προδοτική ρητορεία δεν ήταν τίποτα περισσότερο από έναν άνθρωπο που στέκονταν μπροστά σε ένα πλήθος και απαιτούσε να έχει ανθρώπινη μεταχείριση» σελ 180

«Α ,ναι. Οι δρόμοι είναι στρωμένοι με χρυσάφι. Η μεγάλη Αμερική, όπου κάθε άνθρωπος μπορεί να κάνει περιουσία. Τι γίνεται όμως με αυτούς που δεν κάνουν περιουσία; Τι γίνεται με τους εργάτες, αστυφύλακα Ντανι; Ναι; Δουλεύουν, δουλεύουν , δουλεύουν, και αν αρρωστήσουν από τη δουλειά, η εταιρεία λέει “ Πηγαίνετε στα σπίτια σας και μην ξαναγυρίσετε”. Και αν πάθουν ατύχημα στη δουλειά; Το ίδιο. Εσείς οι Αμερικανοί μιλάτε για την ελευθερία σας, αλλά εγώ βλέπω σκλάβους που νομίζουν ότι είναι ελεύθεροι. Βλέπω εταιρείες να μεταχειρίζονται παιδιά και οικογένειες σαν γουρούνια» σελ193

Ο Ντάνι μετα από λίγο καιρό εγκαταλείπει  την αποστολή. Οι μυστικές υπηρεσίες όμως με ένα πράκτορα τον ικανότατο Τζει Έντγκαρ Χουβέρ θα πιαστούν από ένα λάθος του και θα τον εκβιάσουν. Μια νέα αποστολή για τον  Ντανι είναι μονόδρομος. Αυτή την φορά όμως ο Ντανι θα αλλάξει ταυτότητα και θα υποδυθεί έναν εργάτη με σκοπό να διεισδύσει στα συνδικάτα των εργατών και να ‘ρθει σε επαφή με τον αρχηγό του συνδικάτου Φρινα, ο οποίος το 1919 ήταν αυτός που ίδρυσε το Κομουνιστικό Κόμμα Αμερικής , και να αποσπάσει πληροφορίες για τον τρόπο με τον οποίο δουλεύει η οργάνωση και διάφορες λεπτομέρειες για την δράση τους. Εκεί θα αρχίζει να διχάζεται πάλι κάτι το οποίο είναι παρόν σε όλη τη βιβλιογραφία του συγγραφέα.

«Με συγχωρείς »,είπε ο Ντανι «Υπάρχει ένα τεράστιο βαρέλι γεμάτο σκατά. Με καταλαβαίνεις; Και μέσα στο βαρέλι…»

«Πρόσεχε πως μιλάς».

« …δεν ζει η άρχουσα τάξη και οι έχοντες. Σωστά; Εκεί μέσα πετάνε όλες τις γαμημένες συνέπειες που δεν θέλουν να σκέφτονται. Και η ιδέα…»

«Βρίσκεσαι στον οίκο του θεού».

«…η ιδέα…πάτερ…Η ιδέα είναι ότι πρέπει να παίζουμε το παιχνίδι τους και να εξαφανιζόμαστε όταν τελειώνουν με εμάς. Να δεχόμαστε αυτά που μας δίνουν ,να τα πίνουμε, να τα τρώμε, να τα χειροκροτούμε και να λέμε: “Μμμμ, κι άλλο, παρακαλώ. Ευχαριστώ”. Εκατομμύρια άνθρωποι σκοτώθηκαν στη Γαλλία και στη Γερμανία χωρίς λόγο και τώρα προσπαθούν να μας πουλήσουν και άλλες τέτοιες μαλακίες, κι εγώ, πάτερ, πρέπει να σου πω, δεν αντέχω άλλο».

«Φύγε αμέσως από την εκκλησία». Σελ 357

Η αποστολή λοιπόν του Ντανι γίνεται για να ξεδιπλώσει ο Λεχειν το ταλέντο του. Μαθαίνουμε λεπτομέρειες για την ζωή και τις συνθήκες της εργατιάς. Μαθαίνουμε για τα διάφορα ρεύματα στο εργατικό κίνημα που εκείνη την εποχή το 1918 ήταν ένα μείγμα από αναρχικούς που έβαζαν βόμβες, σοσιαλιστές, ακτιβιστές, κομμουνιστές, απλούς ριζοσπάστες και μαύρους που απλά ήθελαν καλυτέρευση τρόπου ζωής. Όλα αυτά δοσμένα με μια τρομερή υπευθυνότητα από τον Λεχειν και με άψογη γνώση της πολιτικής ιστορίας, όχι μόνο της Βοστώνης, αλλά και της Αμερικής. Τα κίνητρα του κάθε ρεύματος και οι επιλογές του εξηγούνται με απόλυτη σαφήνεια και κυρίως σεβασμό στα πιστεύω τους.

«Κάθε μέρα πεθαίνουν άνθρωποι. Στο Νορθ Εντ , στο Γουέστ Εντ ,στην Νότια Βοστώνη, στο Τσέλσι. Και αυτό που τους σκοτώνει είναι ένα. Η φτώχια. Αυτό μόνο. Πολύ απλά. Ξέρεις τι λένε οι άνθρωποι όταν τους το λες αυτό; Λένε “Και τι μπορώ να κάνω εγώ;” Λες και αυτή είναι η σωστή απάντηση. Τι μπορεί να κάνεις εσύ; Μπορείς να βοηθήσεις γαμώτο. Αυτό μπορεί να κάνεις ,σκατομπουρζουά. Τι μπορείς να κάνεις; Τι δεν μπορείς να κάνεις; Να σηκώσεις τα γαμημένα τα μανίκια, να σηκώσεις τον γαμημένο, χοντρό κώλο σου, να σηκώσεις  τον ακόμη πιο χοντρό γαμημένο κωλο της γυναίκας σου από τον καναπέ,  και να πας εκεί που οι σύντροφοί σου- ο αδελφός και η αδελφή σου, οι γαμημένοι συνάνθρωποί σου- πεθαίνουν κυριολεκτικά από την πείνα. Και να κάνεις ότι διάολο χρειάζεται για να τους βοηθήσεις.  Αυτό μπορείς να κάνεις ,γαμώτο». σελ 281

             

Το οδοιπορικό του Ντανι όμως δεν είναι τόσο εύκολο. Ο Ντανι δεν αντέχει. Εγκαταλείπει και αυτήν την αποστολή γιατί νιώθει ότι κάτι γίνεται λάθος.

«Τι κάνουμε εδώ Εντι;»

«Είναι ωραία βραδιά».

«Όχι. Εννοώ με την έρευνα».

«Κυνηγάμε ριζοσπάστες. Προστατεύουμε και υπηρετούμε αυτή την υπέροχη χώρα».

….

« Κανείς δεν μιλάει για την πρωτομαγιά. Όχι με τον τρόπο που περιμένουμε τέλος πάντων».

« Ε, δεν θα βγάζανε και ντελάλη κιόλας, δεν θα έβγαιναν στις ταράτσες να διαλαλήσουν τους σκοτεινούς σκοπούς τους, έτσι δεν είναι; Ούτε ένα μήνα δεν έχεις περάσει μαζί τους».

«Όλο λόγια είναι. Μόνο αυτό κάνουν, μιλάνε».

«Οι αναρχικοί;»

«Όχι», είπε ο Ντανι « Αυτοί είναι τρομοκράτες. Οι υπόλοιποι όμως; Με έχεις βάλει να κατασκοπεύω συνδικάτα υδραυλικών, ξυλουργών, όποια σοσιαλιστική ομαδούλα της πλάκας υπάρχει. Γιατί; Για ονόματα; Δεν καταλαβαίνω».

«Δηλαδή να κάτσουμε να περιμένουμε να μας ανατινάξουν και μετά να αποφασίσουμε να τους πάρουμε στα σοβαρά;»

«Ποιοι; Οι υδραυλικοί;»

«Σοβαρέψου».

«Οι μπολσεβίκοι;» είπε ο Ντανι. «Οι σοσιαλιστές; Δεν ξέρω αν μπορούν να ανατινάξουν τίποτε άλλο εκτός από τα πνευμόνια τους έτσι όπως φωνάζουν».

«Είναι τρομοκράτες».

«Είναι διαφωνούντες». Σελ 279

Ο Ντανι λοιπόν δεν αντέχει το βάρος της αποστολής και αποσύρεται. Όμως το σύστημα δεν θα του την χαρίσει έτσι εύκολα. Θα μεταφερθεί στις μονάδες της αστυνομίας με σκοπό την διάλυση των απεργιών, τον ξυλοδαρμό απεργών και την διατήρηση της τάξης. Εκεί θα πάρει μέρος σε μάχες σώμα με σώμα τις οποίες ο Λεχειν τις περιγράφει σαν με την δεινότητα ενός Στάινμπεκ . Ο συγγραφέας οδηγεί τον διχασμό του Ντανι στα άκρα και τον φτάνει μέχρις εσχάτου σημείου. Το ψυχογράφημα του Ντάνι είναι συγκλονιστικό και δομημένο στην εντέλεια. Χαρακτήρας εξαιρετικά πολυεπίπεδος που συνεχώς ταλανίζεται από ηθικά διλλήματα είναι σίγουρα ο κορυφαίος χαρακτήρας που δημιούργησε ο συγγραφέας.

«Ο Ντανι σκέφτηκε να επιστρέψει στο δωμάτιο του στην οδό Σαλεμ και να καθίσει μόνος, να βάλει το υπηρεσιακό του περίστροφο στο στόμα του, να το ακουμπήσει στα δόντια του και να νιώσει τη μεταλλική κάννη στην γλώσσα του. Στον πόλεμο είχαν σκοτωθεί εκατομμύρια. Για τίποτε άλλο παρά για ένα κομμάτι γης. Και να που στους δρόμους όλου του κόσμου συνεχίζονταν η ίδια μάχη. Εκείνη τη μέρα στη Βοστώνη, την επόμενη κάπου αλλού. Οι φτωχοί πολεμούσαν εναντίον των φτωχών. Όπως έκαναν πάντα. Όπως τους προέτρεπαν να κάνουν. Και αυτό δεν θα άλλαζε ποτέ. Τελικά το συνειδητοποίησε. Αυτό δεν θα άλλαζε ποτέ». Σελ 515

«Το ερώτημα παρέμενε -και προβλημάτιζε τον Ντανι σε όλη του την ζωή-τι ακριβώς ήταν αυτό το καλό» σελ 108.

Σε αυτήν την φράση κρύβεται όλο το νόημα και όλη η αναζήτηση του Ντένις Λεχειν. Είναι  κάτι το οποίο αναρωτιέται σε όλα του τα μυθιστορήματα όπως στο gone babby gone όπου αναρωτιέται αν το νόμιμο είναι και ηθικά σωστό. Και ίσως να είναι κάτι που να τυραννάει και τον ίδιο τον συγγραφέα σαν άνθρωπο. Ο Λεχειν σαν στοχαστής που είναι, ακόμη δεν έχει δώσει μια ξεκάθαρη απάντηση.

               Ο δεύτερος χαρακτήρας είναι ο Λούθερ ένας μαύρος ταλαίπωρος που κι αυτός επίσης δεν έχει ταξική συνείδηση. Λατρεύει  μπέιζμπολ και άνθρωπος για όλες τις δουλειές. Κάπως απείθαρχος, ανεύθυνος με ροπή προς το ποτό και στα γλέντια. Παντρεύεται μια καλοσυνάτη γυναίκα που ανήκει σε θρήσκα οικογένεια και μένουν όλοι μαζί. Αυτός ο τρόπος ζωής όμως δεν τον εκφράζει. Βγάζοντας ψίχουλα ενώ δουλεύει εξαντλητικά αρχίζει και κάνει τα θελήματα για τον τοπικό γκάνγκστερ. Το πράγμα όμως κάπου στραβώνει και αναγκάζεται να τον σκοτώσει. Είναι πλέον σίγουρο ότι η μαφία θα τον αναζητήσει. Έτσι ο Λούθερ είναι αναγκασμένος να φύγει από την πολιτεία που έμενε αφήνοντας την γυναίκα του πίσω που δεν θέλει να τον ακολουθήσει.  Το οδοιπορικό και αυτουνού ξεκινάει ώσπου καταλήγει στην Βοστώνη. Και που νομίζετε έπιασε δουλειά? Στο σπίτι του πατέρα του Ντανι που είναι  υπαστυνόμος, σαν υπηρέτης. Στο οδοιπορικό του Λούθερ ο Λεχειν στήνει πάλι ένα υπέροχο σκηνικό. Μαθαίνουμε για τον τρόπο που αντιμετωπίζονταν οι μαύροι, τα βασανιστήρια οι εξευτελισμοί από μερίδα του κόσμου, μαθαίνουμε επίσης για το πως τους αντιμετώπιζαν οι προοδευτικοί πλούσιοι και γίνεται μια άψογη κι εδώ περιγραφή των πόλεων και των συνθήκων που επικρατούσαν στην υγιεινή στην ασφάλεια και τους δρόμους. Ο Λεχειν έχει καταφέρει κάτι εκπληκτικό. Και σε αυτά τα δυο οδοιπορικά εκτός του ότι έχει κάνει μια τέλεια αναπαράσταση εποχής με άψογα σκηνικά κοστούμια και ατμόσφαιρα έχει τοποθετήσει και ιστορικά πρόσωπα τα οποία χέουν μικρό αλλά καταλυτικό ρόλο. Ευγένιος Ο Νηλ Τζακ Ριντ, ο σούπερ σταρ του  Μπέιζμπολ Μπειμπ Ρουθ ο Τζει Έντγκαρ Χούβερ κ.α . Επίσης δεν παρασύρεται από συναισθηματισμούς και αφέλειες δακρύβρεχτων μυθιστορημάτων και πολιτικών καταγγελιών   τύπου σοσιαλιστικού ρεαλισμού για να κάνει μια απλοϊκή αντιπαράθεση . Περιγράφει και τον κόσμο της εργατικής τάξης και της αστυνομίας αλλά και τους μαύρους εξαιρετικά πολύπλοκα δίνοντας έτσι πολύ μεγάλο βάθος στο κοινωνικοπολιτικό κομμάτι του έργου που ασφαλώς έχει και  περισσότερο βάρος. Άνθρωποι με τις μικρότητές τους τα χούια τους τα αρνητικά τους και τα θετικά του, και σχολιάζει πότε την ατολμία πότε την υπερεπαναστατικοτητα εντελώς διακριτικά.

          Από κει και πέρα έχουμε τους δεύτερους χαρακτήρες όπου ξεχωρίζουν ο σκληροτράχηλος Τόμας Κολφιν, πατέρας του Ντανι, ένα σκυλί πραγματικό που δεν μασάει πουθενά, ο θείος του Ντανι, Έντι Μακένα μια πληθωρική παρουσία, ένας πραγματικός διάολος που θυμίζει Ιαβέρη ο οποίος  δεν θα ησυχάσει εάν δεν εξοντώσει τον Λούθερ “Το είδος του κακού που κατατρώει τα πάντα μέχρι να πεθάνει” και ο πιο διάσημος Αμερικανός εκείνη την εποχή ο αστέρας του μπέιζμπολ Μπειμπ Ρουθ.

     Θεωρώ τον χαρακτήρα του Ρουθ κάπως ανολοκλήρωτο. Λειτουργεί σαν αντίστιξη με τους βασικούς χαρακτήρες και ίσως ο Λεχειν  τον έβαλε εκεί ώστε να δούμε πως βλέπουν τα πράγματα οι Σταρ, οι οποίοι κι αυτοί στην τελική, υπάλληλοι είναι. Μάλιστα ο συγγραφέας κάνει κάτι εκπληκτικό. Φέρνει σε αντίστιξη αυτόν ,που με την μετεγγραφή που κέρδισε , είναι πλέον ο πιο διάσημος και ακριβοπληρωμένος αθλητής στον κόσμο ,και τον Ντανι όπου σχεδόν τα έχει χάσει όλα. Ο Ντανι αν και ηττημένος είναι νικητής. Ο Ρουθ αν και νικητής δεν μπορεί να διώξει αυτό το συναισθηματικό κενό και την αίσθηση της μοναξιάς  που έχει μέσα του.

       

Ο συγγραφέας κορυφώνει την δράση του, όπου όλοι οι χαρακτήρες του πλην του Ρουθ, θα έρθουν αντιμέτωποι με την καταστροφή και τον όλεθρο, την ημέρα της απεργίας. Η περιγραφή του είναι συγκλονιστική καθώς την αναπτύσσει σε 100 σελίδες  και θυμίζει τις Συμμορίες της Νέας Υόρκης του Σκορσεζε. Εδώ όμως υπάρχουν και κάποια ιδεολογικά προβλήματα. Η απεργία των αστυνομικών τσακίζεται. Και τσακίστηκε γιατί η Αμερικάνικη Εργατική Ομοσπονδία δεν στήριξε την απεργία. Οι επικεφαλής της αστυνομίας εκλιπαρούσαν για απεργία συμπαράστασης από την εργατική τάξη η οποία όμως δεν ήρθε ποτέ. Αυτό είναι βεβαίως κάτι που έγινε στα αλήθεια. Πρέπει όμως να αναλυθεί για ποιον λόγο δεν έγινε μια τέτοια ένωση και όχι να περάσει έτσι στο ντούκου. Γιατί αν περάσει έτσι οδηγούμαστε σε ένα συμπέρασμα ότι οι ήρωες είναι οι αστυνομικοί και όλο αυτό το μακελειό οφείλονταν στην εργατική τάξη. Μόνο λίγο πριν ξεσπάσει η απεργία όπου έχουμε τις διαπραγματεύσεις με τους επικεφαλής της Εργατικής Ομοσπονδίας μαθαίνουμε για πιο λόγο οι εργάτες δεν είναι τόσο θερμοί ώστε να αγκαλιάσουν την απεργία των αστυνομικών. Δεν θέλουν να υποστηρίξουν αυτούς που τους βαράγανε όταν κατέβαιναν σε απεργία οι ίδιοι. Αυτό είναι ένα πολύ σοβαρό ζήτημα από το οποίο προκύπτει ένα μεγάλο ερώτημα. Για πιο λόγο εγώ να νοιάζομαι για την απεργία μπάτσων; Για πιο λόγο ένας αναγνώστης που στην πλειοψηφία θα είναι και εργαζόμενος να νοιαστεί για κάποιους μπάτσους που ζητάνε αύξηση και καλυτέρευση συνθήκων εργασίας για να μπορούνε μετά να με βαράνε με χαρά; Αυτό το μεγάλο ζήτημα ο Λεχειν το αφήνει φλου. Και εδώ είναι το σφάλμα του. Το μυθιστόρημα φαντάζει πως δημιουργήθηκε με τις ευλογίες της αστυνομίας και του κράτους. Είναι σαν να λέει η άρχουσα τάξη, τι κακό που κάναμε που σας αφήναμε απλήρωτους ενώ ξέρουμε ότι σε σας οφείλονται όλα. Είναι σαν το υπουργείο δημόσιας τάξης να βρήκε στο πρόσωπο του Λεχειν τον δικό του Στάινμπεκ. Η αλήθεια είναι πως οι μεγάλοι μαρξιστές συγγράφεις της Αμερικής -Στάινμπεκ -Λοντον- Σίνκλαιρ- θα προσέγγιζαν το πράγμα από εντελώς διαφορετική οπτική γωνία. Ο Λεχειν δεν είναι φυσικά μαρξιστής. Είναι αστός. Και βλέπει τα πράγματα μέσα απ’ αυτό το πρίσμα. Επειδή όμως είναι και πολύ κάλος συγγραφέας κρατάει αποστάσεις. Δεν παίρνει ξεκάθαρα θέση. Καταγράφει τα γεγονότα με πολύ εντυπωσιακό τρόπο και στέκεται δίπλα στους χαρακτήρες του  με αγάπη. Στο τέλος όλοι οι αστυνομικοί που συμμετείχαν στην απεργία απολύονται. Αλλά τα αίτημά τους ικανοποιήθηκαν. Και νίκη και ήττα. Ο Λεχειν δεν κρίνει. Αφήνει τον αναγνώστη να κρίνει αν η απεργία έφερε κάποια νίκη. Δεν κρίνει αν άξιζε όλος αυτός ο αγώνας. Στο μόνο που παίρνει θέση είναι για την Αμερικάνικη Εργατική Ομοσπονδία την οποία θεωρεί ότι πρόδωσε τους αστυνομικούς. Αυτό το λέει ο βασικός χαρακτήρας ο Ντανι. Βέβαια αυτό δεν σημαίνει ότι οι απόψεις ενός χαρακτήρα ταυτίζονται  με τις απόψεις του συγγραφέα, ακόμη και αν τις εκφέρει  ο βασικός πρωταγωνιστής. Εδώ όμως με κάνει να πιστεύω κάτι τέτοιο, για τον λόγο ότι ο Λεχειν δεν δημιούργησε κάποιον αντίλογο. Δεν έδωσε βάθος σε αυτήν την μοιραία απόφαση. Το έργο όμως δεν μπορεί να χαρακτηριστεί αντιδραστικό. Ασαφές θα το έλεγα.  

      

Εν κατακλείδι το μυθιστόρημα «Εκείνη την μέρα» του σπουδαίου συγγραφέα Ντενις Λεχειν είναι ένα πολύ εντυπωσιακό ανάγνωσμα. Η γραφή του δεν έχει κάποια ποιητικότητα η λυρισμό όπως ενός Λοντον για παράδειγμα, είναι ωμή βίαιη και ξερή σαν να βλέπεις ταινία του Σκορσεζε. Το έργο δεν γίνεται ποτέ επαναλαμβανόμενο και φλύαρο παρά τον μεγάλο του όγκο ,κάτι το οποίο από μόνο του είναι ένα επίτευγμα. Στα συν του είναι και η πολύ απλή πλοκή του που κάνει την ανάγνωση να τρέχει σαν νεράκι. Δεν υπάρχουν τα δαιδαλώδες παρακλάδια που υπάρχουν ας πούμε σε έναν Ελρου και η δομή του είναι πολύ στέρεη και πυκνή. Επίσης ο συγγραφέας βάζει και δυο ερωτικές ιστορίες – μια για τον κάθε πρωταγωνιστή του – τις οποίες πολύ σοφά τις κορυφώνει διακριτικά πάντα παιγμένες στην ελάσσονα και ποτέ στην μείζονα, δίνοντας έτσι στο μυθιστόρημά του και συναισθηματικό βάρος. Ο αναγνώστης που θα το πάρει απόφαση να βουτήξει σε αυτόν τον κόσμο σίγουρα θα το ευχαριστηθεί αρκεί να τον νοιάζουν τέτοια μεγάλα κοινωνικοπολιτικά και ιστορικά θέματα και όχι απλώς να διαβάζει ένα βιβλίο για να σκοτώσει την ώρα του προσπαθώντας να βρει έναν δολοφόνο ή να συγκινηθεί με ερωτικά δράματα για χαζονυκοκυρες.

       

Η έκδοση του βιβλίου είναι υπέροχη. Μεγάλος μέγεθος, υψηλή ευκρίνεια στην γραμματοσειρά και χαρτί σαμουά εκατοστάρι δίνουν στο βιβλίο όγκο βάρος και κύρος που το καθιστούν ανάγνωσμα γραφείου και όχι παραλίας και λεωφορείων.